Wilczy Szaniec (Gierłoż) – kwatera Hitlera

Wilczy Szaniec (Gierłoż) – kwatera Hitlera

Atrakcje turystyczne na Mazurach

Gierłoski las jest terenem położonym 8 km na wschód od Kętrzyna. Na  jego zachodnim  skraju znajdują się dwa jeziora: Jezioro Mój i Jezioro Siercze. W okresie II wojny światowej na tym terenie wybudowano zespół około 80 budowli, w tym 7 schronów żelbetonowych ze ścianami grubymi na 8 metrów, 40 schronów lekkich oraz baraki murowane i drewniane. W latach 1941-44 kompleks (Wilczy Szaniec) pełnił funkcję kwatery głównej wodza III Rzeszy Adolfa Hitlera oraz Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych Niemiec.

Wilczy Szaniec – śladami historii

We wrześniu 1939 r. została utworzona w Niemczech kwatera główna Führera, która była ośrodkiem dowodzenia w czasie wojny. Jej siedzibę przenoszono w zależności od sytuacji na froncie. Nie licząc Berlina i Obersalzbergu, w czasie II wojny światowej Kwatera Główna Adolfa Hitelera  stacjonowała w ośmiu miejscach. Najdłużej w Gierłoży , w kętrzyńskiej kwaterze Wolfsschanze nazwanej Wilczym Szańcem. Budowa tego obiektu rozpoczęła się w lipcu 1940 roku. W pierwszym etapie umocniono nawierzchnie dróg a także wybudowano specjalną bocznicę kolejową oraz lotnisko. Kwaterę wybudowano na obszarze ok. 4 km2. Przez jej teren przebiegała linia kolejowa Kętrzyn – Węgorzewo. Całość zabezpieczona była zaporami z drutu kolczastego a także szerokimi na 100 metrów polami minowymi. Ścisły obszar kwatery obejmował 800ha lasu. Wokół niego znajdowały się trzy koncentryczne strefy obrony i bezpieczeństwa.

Strefy Wilczego Szańca

W pierwszej strefie (sztabowej), położonej na północ od linii kolejowej, przebywał Hitler i jego ścisłe otoczenie. Znajdowały się tu schrony, centrala telefoniczna, dwie herbaciarnie, dwa kasyna, kotłownia i sauna. Mieścił się tu także największy budynek na terenie kwatery, obiekt oznaczony cyfrą 13 – bunkier Adolfa Hitlera. W przeciwieństwie do innych schronów pełnił zarówno funkcję ochronną i jednocześnie był mieszkaniem Hitlera. Znajdował się tu jego gabinet, sypialnia, łazienka, garderoba, pokoje dla obsługi oraz centrala telefoniczna. Obok usytuowane były żelbetowe i ceglane budowle Jodla, Göringa, lekarzy, wydziału personalnego wojsk lądowych, adiutantury osobistej, personelu pomocniczego. Była to strefa szczególnie chroniona, dlatego przed wejściem obowiązywały przepustki, legitymowane były nawet najbardziej znane osobistości, ministrowie i generałowie. 

W strefie drugiej, położonej na południe od szosy łączącej Kętrzyn z Węgorzewem, mieściły się wydziały sztabowe sił zbrojnych Wehrmachtu oraz pomieszczenia batalionu przybocznego Hitlera. Znajdowała się tu także centrala dalekopisowa, kasyno oficerskie oraz schron przeciwlotniczy ogólnego użytku. 

W trzeciej strefie znajdowały się budynki gospodarcze, a także stanowiska ogniowe, obserwacyjne oraz pomieszczenia dla straży i bunkry obrony przeciwlotniczej. Oprócz baterii przeciwlotniczych w lesie na obrzeżach pierwszej strefy rozlokowano batalion pancerny a także stanowiska moździerzy. Trzecią strefę bezpieczeństwa od posterunków zewnętrznych dzieliły prawie dwa kilometry.

Wilczy Szaniec był samowystarczalny

Kwatera funkcjonowała jak samowystarczalne miasteczko. Posiadała sieć energetyczną z własnymi zapasowymi generatorami a także sieć ciepłowniczą, kanalizacyjną, wodociągową, telefoniczną, telegraficzną oraz oczyszczalnię ścieków. Cały obszar był starannie zamaskowany drzewami oraz siatką imitującą liście. Dachy budynków pokrywano ziemią, a ściany budynków pokrywano zaprawą z dodatkiem zielonej farby. Do oświetlenia dróg wewnętrznych, prowadzących bezpośrednio do schronów użyto lamp  z kloszami pomalowanymi na fioletowo, co utrudniało rozpoznanie z powietrza. Wywiady: aliancki i radziecki nigdy nie zdołały zlokalizować położenia kwatery. W nocy z 24 na 25 stycznia 1945 r.,  w związku ze zbliżaniem się  natarciem Armii Czerwonej, budynki zostały przez Niemców wysadzone w powietrze. Po zajęciu Wilczego Szańca przez wojska NKWD w lutym 1945 r. Sowieci przeprowadzali w ruinach detonacje( pod pretekstem badania wytrzymałości żelbetonu).

Zwiedzanie Wilczego Szańca

Wilczy Szaniec to unikalne i  niezwykle ciekawe miejsce! To właśnie tutaj, w czwartek 20 lipca 1944r. o godzinie 12.42,  miał miejsce słynny zamach na Hitlera. Bombę z opóźnionym zapłonem wniósł na naradę pułkownik Claus von Stauffenberg. Eksplozja nie zabiła jednak Hitlera. Z drobnymi obrażeniami był w stanie jeszcze tego samego dnia przyjąć przybyłego z wizytą Benito Mussoliniego. 

Obecnie Wilczy Szaniec stanowi jedną z największych atrakcji Warmii i Mazur. Do dziś zachowała się tylko część budynków, niektóre w lepszym, inne w gorszym stanie. Można zwiedzać je po wyznaczonych szlakach, korzystając z informacji umieszczonych na  tablicach lub wysłuchać szczegółowej opowieści przewodnika. Na miejscu dostępne są też mapy z opisem trasy. Budynkek batalionu przybocznego Hitlera posiada restaurację oraz hotel. W sąsiednich budynkach przebywała Służba Bezpieczeństwa Rzeszy. W bunkrze sztabu generała Jodla urządzono strzelnicę z replikami historycznej broni niemieckiej. Wilczy Szaniec dzieli się obecnie na dwie strefy zwiedzania, wejście do strefy pierwszej jest płatne, strefę drugą można zwiedzać bez opłat.

Zobacz również

Adam Jones from Kelowna, BC, Canada, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons