Hochwald, Kwatera Himmlera, Czarny Szaniec
Hochwald to zlokalizowana w lesie na Mazurach Kwatera Himmlera, będąca jednym z najciekawszych obiektów historycznych powiatu. Miejsce to znane jest również jako Czarny Szaniec lub Wysoki Las, w którym znajdowała się siedziba dowódcy SS i ministra spraw wewnętrznych Rzeszy – Heinricha Himmlera. Obiekt wybudowano pod Pozezdrzem, w bliskiej obecności linii kolejowej i drogi. Hochwald był dzięki temu połączony z polową siedzibą Hitlera w Gierłoży, twierdzą Boyen w Giżycku oraz dowództwem Wermachtu w Mamerkach. Takie położenie ułatwiało też transport materiałów budowlanych i żywności.
Spis treści
Historia Kwatery Heinricha Himmlera
Kwatera Heinricha Himmera wybudowana została przez Organizację Todta, podobnie jak kwatera główna Hitlera (“Wilczy Szaniec”) oraz kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (“Anna”). Hochwald użytkowano również w tych samych okresach – począwszy od czerwca 1941 roku, aż do 20 listopada 1944 roku. Teren kwatery zabezpieczono militarnie i wywiadowczo, a jego bezpośrednią ochronę zapewniał batalion policyjny. Czarny Szaniec maskowano metalowymi siatkami, z odpowiednio umocowanymi imitacjami liści. Podobnie jak inne podobne obiekty położone na Mazurach, Kwatera wyróżniała się doskonałym systemem łączności. Rozkazy i polecenia przekazywano zarówno w formie szyfrowanych depesz, jak i telefonicznie. Komunikacja osobowa do kwatery głównej Hitlera odbywała się przez Węgorzewo, a następnie linią kolejową do Kętrzyna. Do Wilczego Szańca najkrótsza droga samochodowa prowadziła przez Sztynrot, w którym znajdowała się wówczas siedziba Ribbentropa.
Budowa Kwatery Hochwald
Podobnie jak Wilczy Szaniec, Kwatera Himmlera otaczały pola minowe. Ich pas znajdował się między zabezpieczeniem z drutu kolczastego, a także płotem z siatki drucianej od strony zewnętrznej. Na obszarze Hochwaldu znajdowało się pięć podstawowych schronów typu B, specjalny schron Himmlera w części centralnej, garaż podziemny oraz dwie wartownie. Kwaterę wyposażonotakże w bocznicę kolejową, na które stacjonował specjalny pociąg. Większość obiektów na terenie Czarnego Szańca zniszczono, a konkretnie wysadzono w styczniu 1945 roku przez samych Niemców. Obecnie najlepiej zachowanym elementem jest schron Himmlera, jednak jego dokumentacja techniczna pozostaje nieznana. Pierwsze rozpoznanie Kwatery przeprowadzono przez Armię Czerwoną, po czym poddano rozminowaniu przez saperów. Opisy Hochwaldu powstały dopiero po wykonanej później inwentaryzacji obiektu.
Hochwald – użytkowanie Kwatery Himmlera
Na są znane szczegółowe informacje na temat użytkowania Kwatery. Himmler stosunkowo często opuszczał obiekt. Gości przypuszczalnie przyjmował w willi nad jeziorem w Brożówce lub Dejgunach – m.in. prywatnego masażystę Felixa Kerstena. Depesze nierzadko podpisywane były przez szefa sztabu SS-Obersturmbannführera Rudolfa Brandta, np. w sprawie zagospodarowania pozostałego mienia żydowskiego. Hochwald we wrześniu 1944 roku był miejscem tajnej konferencji, w wyniku której doszło do wystosowania pisma do RSHA oraz przekazania kierownictwa niemieckim ruchem oporu w różnych państwach europejskich. Pismo to otrzymało wiele znanych osobistości z Abwehry. Rozkaz Hitlera dotyczący walki na zapleczu nieprzyjaciela został starannie opracowany zgodnie z jego wytycznymi, a następnie podpisany w Wilczym Szańcu 12 listopada.
Generał Bór-Komorowski w Kwaterze Heinricha Himmlera
W 1944 roku do Kruklanek trafił gen. Tadeusz Bór Komorowski, będący komendantem głównym Armii Krajowej. Pod eskortą SS został następnie przewieziony do obozu kontrolowanego przez Waffen-SS, razem z innymi Polakami. Generała miał przejąć wkrótce Himmler, jednak do spotkania nie doszło. W depeszy gubernatora dystryktu warszawskiego znalazła się informacja o rozkazie dotyczącym całkowitego zniszczenia Warszawy, a także oświadczenie Bora o powstrzymaniu się od działalności politycznej na okres trwania wojny. Celem nazistów było pozyskanie oficerów i żołnierzy Armii Krajowej do walki z ZSRR, jednak finalnie nic z tego nie wyszło. Polacy trafili ostatecznie do obozu jenieckiego w Niemczech.
Wysoki Las jako atrakcja turystyczna
Teren Kwatery Himmlera jest obecnie udostępniono do nieodpłatnego, samodzielnego zwiedzania. Badanie bunkrów ułatwia oznakowana trasa, a historię miejsca przybliżają tablice informacyjne umieszczone przy obiektach utrzymanych w dobrym stanie. Do Hochwaldu można dotrzeć rowerem po ścieżce rowerowej, zbudowanej na nieczynnym nasypie kolejowym. Bunkry znajdują się dwa kilometry za Pozezdrzem, niedaleko drogi Węgorzewo – Giżycko w kierunku północno-wschodnim. Miejscem wartym odwiedzenia jest także siedziba Himmlera w XIX-wiecznym dworku w Brożówce, czyli kompleks pałacowy z widokiem na jezioro. Budynki gospodarcze wybudowano z granitowych cegieł i kamieni, a niedaleko znajduje się park. Obecnie majątek ten jest własnością prywatną, jednak chętni mogą wynająć w nim kwaterę agroturystyczną i spędzić noc w dawnej rezydencji Heinricha Himmlera.
