Kościół Ewangelicko Augsburski w Giżycku

Ewangelickie kościoły, zlokalizowane na terenie Mazur, przypominają o trudnej historii tego regionu i okresach, kiedy regiony te zostały przyłączone do Państwa Polskiego. Wówczas to Mazurzy przeszli przez sowiecką niewolę, a także później ich los nie był łaskawy, gdyż w latach późniejszych tereny te zostały zasiedlone ludnością katolicką pochodzącą z Mazowsza. Obecnie, gdy społeczność ewangelicka stanowi już znacznie mniejszą ilość wiernych niż jeszcze kilka wieków temu, sieć parafii jest jednak cały czas bardzo gęsta, a jej ważnym punktem jest kościół Kościół Ewangelicko-Augsburski w Giżycku.

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Giżycku i jego historia

Historia ewangelicyzmu na Mazurach jest trudna, czego najlepszym dowodem jest samo powstanie kościoła w Giżycku oraz jego późniejsze dzieje.

Mały, drewniany kościółek w Giżycku powstał już w czasach Reformacji. Następnie w roku 1633 na jego miejscu zbudowano znacznie masywniejszy, murowany kościół. Niestety spłonął w czasie pożaru w 1686 roku. Dzięki staraniom parafian odbudowano świątynię kilkadziesiąt lat później, jednak i ona nie ustała się przed pożogą, która tym razem objęła również większą część miasta. Ucierpiała nie tylko sama świątynia, ale też wiele rodzin mieszkających na co dzień w Giżycku. Szacuje się, że spłonęło 2/3 całego miasta.

Odbudowa świątyni trwała długo, a ośrodki na nią zbierana przez okres 4 lat. Historycznym momentem był 11 maja 1826 roku, kiedy został złożony kamień węgielny pod budowę nowego kościoła. Do niego dołączono dokument, w którym znajdowały się słowa powierzające opiekę nad nową świątynią Bogu Wszechmogącemu oraz prośba o zachowanie jej przez następne stulecia i uchronienie przed takimi klęskami jak te, które wcześniej dotknęły Giżycko oraz sam kościół.

Co ciekawe, sama budowa kościoła, już po zebraniu środków finansowych, była dość szybka i trwała tylko półtora roku. Nowa budowla miała styl neoklasycystyczny, a jej twórcą był słynny, berliński architekt – Karl Fryderyk Schinkel.

16 września 1827 roku odbyła się uroczystość poświęcenia nowej świątyni, podczas której miały miejsce dwa nabożeństwa. W czasie pierwszego, prowadzonego w języku niemieckim, wygłoszono kazanie i powierzono nowy kościół pod opiekę Bogu. Następnie odbyła się również uroczystość w języku polskim z udziałem księży i wielu tysięcy wiernych.

Od lat 70. XX wieku Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku obejmuje tereny takich miast jak: Węgorzewo, Wydmin i Pozezdrze.

Od tamtej pory regularnie odbywają się tutaj nabożeństwa, natomiast w sezonie wakacyjnym, czyli od maja do września, parafia dodatkowo organizuje nabożeństwa w języku niemieckim dla turystów, którzy przebywają w mieście.

Trudna historia kościoła w Giżycku i okolicznych mieszkańców

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Giżycku to jedna z niezwykłych budowli i świadek trudnych losów wyznawców ewangelizmu na Mazurach, którzy po wojnie nie mieli łatwo w tym regionie. Obecnie większość historyków i znawców religii podkreśla, że istotą tożsamości mazurskiej jest wyznanie luterańskie – obok słowiańskiego i polskiego. To właśnie dzięki Kościołowi Ewangelicko-Augsburskiemu w Giżycku oraz w innych miejscowościach na terenie Mazur możliwe było zachowanie odrębności Mazurów.

Obecnie, będąc w tym regionie, można podziwiać tego typu miejsca kultu które są też swoistymi świadkami historii. Ta zaś mówi, że w mieście już od czasów Reformacji zdecydowaną większością byli Mazurzy – ewangelicy, których odróżniano od katolickich i Warmiaków. Co jednak istotne, wszystkie te społeczności miały wspólnych przodków, którzy napłynęli na tereny północnego Mazowsza z Państwa Pruskiego.

Dzięki możliwości rozwoju religijnego, jaką dawały kościoły zlokalizowane w tej części Mazur, również kościół w Giżycku, protestantyzm mazurski miał swoją specyfikę i dał okolicznej ludności możliwość zachowania pobożności ludowej, co jest cechą szczególną w przypadku ludności katolickiej. Śledząc losy kościoła w Giżycku na przestrzeni lat można zauważyć, że objawiało się to m.in. ruchem społecznościowym i szeroką grupą wiernych, którzy spotykali się nie tylko w samej świątyni w Giżycku, ale też w domach i studiowali Biblię. To wszystko było możliwe dzięki tłumaczeniu pisma Świętego na języki narodowe, co dokonało się po Reformacji.

Dla turystów i osób, które chcą poznać niezwykłe dzieje kościoła w Giżycku i ludów zamieszkujących te tereny, wycieczka w to miejsce może być okazją do zmierzenia się z trudną i wielowątkową historią tego regionu. To też okazja by dowiedzieć się, że był np. okres kiedy to mazurscy wierni uczestniczyli w nabożeństwach w języku polskim by zachować tradycje mazurskie, jednak modlić się już w języku polskim.

W tym kontekście warto wspomnieć, że kościoły takie jak kościół w Giżycku, były nie tylko miejscem kultu, ale też dawały możliwość różnicowania Mazurów od Warmiaków i Polaków. Stało się to szczególnie widoczne po 1945 roku, kiedy to właśnie na te tereny napłynęła ludność polska wyznania katolickiego – od tej też pory protestanci zaczęli stanowić diasporę.

Warto podkreślić, że na chwilę obecną ludność mazurska nie jest już tak liczbą grupą jak dawniej, natomiast nadal mieszka we wsiach i miejscowościach skupiających się wokół Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Giżycku oraz w innych miejscowościach. Wskazuje się, że w diecezji mazurskiej mieszka obecnie do 5000 Mazurów, którzy czynnie należą do kościoła ewangelickiego i gromadzą się na uroczystych mszach świętych w samym Giżycku i parafiach podległych.

Obecne ewangelicy stanowią niewielką grupę jeśli chodzi o katolickie wyznania w Giżycku, jednak sam kościół, który zachował się do naszych czasów i stoi w samym środku miasta, jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli Giżycka. Pomimo tego, że wielokrotnie ucierpiał w pożarach, jednak zdołano go odbudować i obecnie stanowi nie tylko niezwykłą atrakcję i wizytówkę miasta, ale jest też swoistym świadkiem trudnej historii, która przez wiele wieków łączyła i dzieliła Polaków i Mazurów mieszkających na tym terenie. Warto poznać tę historię będąc w Giżycku i okolicy.

Zdjęcie użyte we wpisie pochodzi z commons.wikimedia.org,
na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International.
Autor zdjęcia: Lesnydzban