Śluza Leśniewo Górne – Fürstenau I
Na mapie Polski znaleźć możemy wiele zaskakujących miejsc, o których niewielu z nas wie. Jednym z nich jest Śluza Leśniewo Górne. Ta monumentalna, ponura i tajemnicza budowla jest jednocześnie niezwykle fascynująca. Jest jedną z niewielu już pozostałości po dominacji III Rzeszy na terenach europejskich. Ten symbol to również oznaka tajemniczości, jaką charakteryzuje się Kanał Mazurski. Dlatego z pewnością mając okazję obejrzeć zaporę na tym obiekcie, warto poświęcić na to kilka chwil.
Spis treści
Śluza Leśniewo Górne — historia
Ta tajemnicza budowla będąca pozostałością po III Rzeszy nawet teraz budzi grozę i powoduje, że jej aura jest niezwykle tajemnicza. Szczególnie że możemy jedynie domyślać się, jakie faktycznie były plany rozbudowy Kanału Mazurskiego. Niektórzy twierdzą nawet, że w okolicy chciano budować łodzie podwodne, które planowano transportować Kanałem Mazurskim aż do Morza Bałtyckiego. Domysłów na temat tego, dlaczego powstała tak monumentalna budowla jest wiele.
Śluza w Leśniewie Górnym jest jedną z dziesięciu śluz, jakie planowano wybudować w obrębie Kanału Mazurskiego oraz jedną z pięciu, które miały znaleźć się na polskich ziemiach. Planowano, aby Kanał Mazurski zapewniał wodne połączenie pomiędzy Wielkimi Jeziorami Mazurskimi a Morzem Bałtyckim, poprzez rzekę Łynę oraz Pregołę. Jego celem miał być transport drewna, zboża, torfu, węgla i innych produktów przemysłowych oraz odprowadzanie nadmiarowej wody z jezior znajdujących się na Mazurach.
Projekt śluzy
Projekt Kanału Mazurskiego powstawał w latach 1862-1864 i zawierał plany budowy aż dziesięciu śluz oraz dwóch jazdów, które miały likwidować różnicę wody wynoszącą ponad sto metrów pomiędzy jeziorem Mamry a rzeką Łyną. Cały projekt opierał się na tym, aby w Kanale Mazurskim mogły pływać statki o wyporności, która nie przekracza 240 ton. Został on poprowadzony w sposób obejmujący specjalne nasypy oraz sztuczne wykopy. Jedynym wyjątkiem jest trzykilometrowy odcinek, który obejmuje jezioro Rydzówek. Budowa śluzy rozpoczęta została w 1911 roku oraz przerwana w roku 1914 na skutek wybuchu wojny. Wznowienie prac nastąpiło dwadzieścia lat później bowiem w roku 1934 i niestety ponownie przerwane zostały na skutek wojny. Finalnie budowa kanału nigdy nie została ukończona, pomimo tego, że do zamierzonego efektu brakowało jedynie kilku prac wykończeniowych.
Wygląd śluzy
Śluza Leśniewo Górne jest obiektem znajdującym się niedaleko jeziora Mamry, do którego prowadzi sztucznie wykopany kanał. Jego szerokość oscyluje od 20 do 25 metrów i osiąga głębokość od 1,4 do 1,8 metra. Obwałowania znajdujące się aż ponad okolicznym terenem zawierały wodę. W miejscu znajdującym się przed samą śluzą kanał zamknięto za pomocą grobli ziemi. Tutaj umiejscowiono budowlę hydrotechniczna o swoich monumentalnych rozmiarach. Głębokość jej komory to aż 21 m, szerokość 7,5 m, długość 46 m, natomiast spad wynosi 17,2 m, który jest największy w stosunku do innych zaprojektowanych w ten sposób budowli. Według niektórych źródeł mówi się, że obiekt ukończono w około 80%, natomiast inne zapiski podają, że w około 60%. Konstrukcji nie udało się wyposażyć w urządzenia techniczne, którymi miały być zamknięcia w postaci zasuw stalowych. Nie udało się także doprowadzić do niej kanału.
Niedaleko śluzy w Leśniewie Górnym znajduje się śluza w Leśniewie Dolnym, jednak jest ona obiektem niezwykle trudno dostępnym. Na jej terenie znajduje się dół, który zalany został wodą. Nie jest ona ukończona, a wręcz dopiero zaczęto jej budowę, ponieważ źródła wskazują, że korpus powstał jedynie w około 20%.
Śluza Leśniewo Górne — przeznaczenie
Jest to obiekt niesamowicie tajemniczy, ponieważ do dnia dzisiejszego nie wiadomo, dlaczego powstał i jaki konkretnie cel miał spełniać dla Niemców. Sam pomysł wybudowania szlaku, który połączyć miał jeziora mazurskie z Morzem Bałtyckim, powstał w okolicach końca XIX wieku. Przede wszystkim chodziło o rozwój turystyki w tych terenach oraz możliwość szybkiego spławiania drewna w kierunki portów nad Bałtykiem. Pojawiały się również pomysły mające na celu wytwarzanie energii elektrycznej za pomocą wody. Jednak w czasach wojennych przeznaczenie kanału miało charakter bardziej militarny.
Długość kanału zaczynając od miejscowości Mamerki aż do rzeki Łyny na terenie Obwodu Kalingradzkiego ocenia się na 51 kilometrów. Na polskich terenach znajdują się 22 kilometry kanału. Cała konstrukcja charakteryzuje się ręcznym napędem mechanizmów oraz zawiera dziesięć śluz i dwa jazy walcowo-ruchowe.
Jak jest obecnie?
Mówi się o planach odtworzenia kanału na potrzeby turystyki, jednak są to jedynie luźne założenia. Obecnie wybierając się na teren śluzy, możemy zauważyć wgłębienie będące pozostałością po niemieckim orle. Znajduje się tam również park linowy. Specjalny pomost umożliwia dotarcie na samą górę i podziwianie formy obiektu. Możliwe jest również skorzystanie z oferty zjazdu na linach. Jeśli pragniemy obejrzeć obiekt warto wybrać się na spacer rozpoczynając z Mamerek, kierując się lasem około 40 minut. Jeśli wybieramy się samochodem, zostawmy go na parkinu przy drodze Węgorzewo – Srokowo-Kętrzyn, następnie kierujmy się około jednego kilometra w kierunku śluzy.
