Giżycko – poznaj piękną historię miasta!
Giżycko jest miastem, które znajduje się w obrębie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Położone jest pomiędzy jeziorami Niegocin i Kisajno, w północno-zachodniej części województwa Warmińsko-Mazurskiego. Bogata historia oraz atrakcyjne położenie stanowią o jego szczególnych walorach.
Spis treści
Najstarszy ślad
Pierwsze wzmianki o tym obszarze możemy odnaleźć już w drugim wieku naszej ery. Miedzy innymi z historycznych podań dowiadujemy się o zamieszkujących te tereny bałtycko-pruskich plemionach Galindów i Sudinów oraz plemieniu pruskim Bartów. Na początku XI wieku, z inicjatywy króla Bolesława Chrobrego, biskup Brunon z Kwerfurtu wyruszył do kraju Prusów z misją chrześcijańska. Wyprawa zakończyła w 1009 roku śmiercią misjonarza i jego osiemnastu towarzyszy, najprawdopodobniej nad brzegiem jeziora Niegocin. Jego męczeńska śmierć została upamiętniona wzniesionym w 1910 roku żelaznym krzyżem, na wzgórzu górującym nad Giżyckiem.
Giżycko w czasach panowania Zakonu Krzyżackiego
W trzynastym wieku region Wielkich Jezior Mazurskich został opanowany przez Zakon Krzyżacki. Około 1340 roku na ruinach grodu pruskiego Krzyżacy wznieśli zamek, który otrzymał nazwę Lötzen. W roku 1365 budowla, pełniąca rolę pogranicznej strażnicy zdobyto, a następnie spalona przez Litwinów. Wkrótce zamek odbudowano i u jego podnóża ( w połowie XV wieku) powstała osada zwana Nową Wsią. Jej mieszkańcy otrzymali prawo do połowu ryb, bartnictwa oraz myślistwa, w zamian za zobowiązania wobec zamku.
Prawa miejskie
W pierwszej połowie XVI stulecia zamek Lötzen pełnił rolę siedziby starostów książęcych. Następnego wieku, 16 maja 1612 roku Nowa Wieś otrzymała przywilej miejski. W chwili nadania herbu i pieczęci miejskiej miejscowość przyjęła nazwę zamku – Lötzen, a urząd burmistrza objął Paweł Rudzki. Podobnie jak w przypadku innych miast na Mazurach, posługiwano się dwiema nazwami, czyli mazurską Lec i niemiecką Lötzen . Miasto rozwijało się w powolnym tempie, czerpiąc dochody przede wszystkim z rybołówstwa, ogrodnictwa, rolnictwa, piwowarstwa oraz pszczelarstwa.
Zmienne losy
W 1657 roku oddziały tatarskie zniszczyły prawie doszczętnie miasto, z pożaru ocalały tylko zamek, kościół oraz ratusz. Kolejny pożar w 1686 roku sprawił, że miasto praktycznie przestało istnieć. Klęski dopełniła epidemia dżumy, która zebrała śmiertelne żniwo w 1710 roku. W kolejnych latach zmiany państwowe też w znacznym stopniu zahamowały rozwój miasta. Lötzen znalazło się na peryferiach szlaków handlowych i przechodziło kolejno z rak pruskich w ręce wojsk rosyjskich, by w1807 roku zostać przejęte przez polskich ułanów. Po wojnach napoleońskich i gruntownej reformie administracyjnej, w mieście wybuch kolejny pożar, który strawił większość budynków. Dopiero w połowie XIX wieku miasto zaczęło się dynamicznie rozwijać i sytuacja mieszkańców uległa poprawie.
Giżycko w czasach drugiej i trzeciej rzeszy niemieckiej
Koniec XIX wieku przyniósł miastu znaczne zmiany, nastąpił przyspieszony rozwój, spowodowany wielkimi inwestycjami infrastrukturalnymi. Podczas I wojny światowej miasto dwukrotnie aktakowano przez wojska rosyjskie. W starciach tych Twierdza von Boyen odegrała znaczącą rolę. W okresie międzywojennym Lötzen stało się popularnym kurortem. Powstały liczne hotele, pensjonaty, kawiarnie, restauracje, promenady i aleje. Nad Niegocinem zbudowano pływalnię oraz urokliwą przystań jachtową . W latach 1941 – 1944 miasto stało się siedzibą dowództwa naczelnego czyli oddziałów „Osttruppen”, które były formowane z sowieckich dezerterów. Natomiast na obszarze Twierdzy Boyen funkcjonowała organizacja „Heere Fremde Ost”, którą dowodził płk Reinhard Gehlen. W styczniu 1945 roku oddziały niemieckie wycofały się z Lötzen i oddały miasto wraz z twierdzą Rosjanom.
Od Lötzen przez Lec i Łuczany do Giżycka
Zaraz po wojnie, Lötzen nadano starą mazurską nazwę – Lec. W sierpniu 1945 r. zmieniono jednak nazwę na Łuczany. Rok później Komisja Ustalania Nazw Miejscowości nadała miastu nazwę– Giżycko, na cześć Gustawa Gizewiusza (Giżyckiego) kaznodziei i działacza ruchu mazurskiego. Od lutego 1945 roku do miasta przybywały kolejne grupy osadników, w pierwszej kolejności z Białegostoku, następnie z Wileńszczyzny oraz innych terenów dawnej Polski, zagarniętych przez ZSRR. Na początku 1946 roku miasto liczyło już 4.534 mieszkańców, obecnie liczba mieszkańców sięga 29 642 ( dane z 2016 roku). Po zlikwidowaniu powiatu giżyckiego w roku1975, miejscowość administracyjnie włączono do województwa suwalskiego. W ramach kolejnej reformy administracyjnej przywrócono powiat giżycki, zlokalizowany w obrębie województwa warmińsko-mazurskiego. W 1999 roku przywrócono także samorząd miejski i urząd burmistrza miasta.
