Zamek krzyżacki w Malborku
Położony nad brzegiem rzeki Nogat zamek krzyżacki w Malborku jest wspaniałym przykładem gotyckiej architektury obronnej. Dawna siedziba wielkich mistrzów Zakonu Krzyżackiego jest największym kompleksem zamkowym murowanym, do jej budowy wykorzystano ponad 30 milionów cegieł. Stanowi świadectwo wielkości i kunsztu krzyżackich budowniczych. Na przestrzeni wieków zamek przechodził różne koleje losu, jednak dzięki systematycznym pracom kilku pokoleń polskich konserwatorów udało się przywrócić obiektowi dawny splendor.
Spis treści
Zamek w Malborku – dzieje twierdzy
Krzyżacy przystąpili do wznoszenia zamku około 1275 roku. Wybudowany na planie prostokąta, składał się ze skrzydeł okalających wewnętrzny dziedziniec z dwupoziomowymi krużgankami, od wschodniej strony zamknięty murem kurtynowym. Naroża zamkowych skrzydeł zostały wzmocnione obronnymi wieżyczkami, wykopano fosę, wzniesiono mury obronne, a poza nimi wieżę sanitarną połączoną z zamkiem gankiem wspartym na arkadach. Na początku XIV wieku z powodu przeniesienia do Malborka głównej siedziby Zakonu Krzyżackiego, zamek uległ rozbudowie. Powstały kolejne reprezentacyjne pomieszczenia, w tym tzw. Wielki Refektarz, sala o wymiarach 15×30 m, która mogła pomieścić 400 gości. Dawne przedzamcze przekształcono w Zamek Średni i wraz Zamkiem Niskim cały teren otoczono pierścieniem wzmocnionych murów. Kolejne przebudowy zmierzały w stronę podniesienia walorów obronnych zamku. Kompleks odpierał wszelkie ataki aż do roku 1456, kiedy to zakon poddał zamek polskiemu królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Podczas wojny polsko – szwedzkiej budowla uległa zniszczeniu, a wycofujący się Szwedzi złupili zamek doszczętnie.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku dawna warownia zakonna dostała się w ręce Prusaków, którzy zaadaptowali cześć pomieszczeń na koszary i wojskowy magazyn zbożowy. Podjęte w następnych latach próby renowacji nie zdołały przywrócić zamkowi dawnego blasku. Wskutek działań wojennych w 1945 roku zamek krzyżacki uległ zniszczeniu prawie w 50%. Po II wojnie światowej obiekt stanowił filię Muzeum Wojska Polskiego. Przez kolejne lata zamek poddano gruntownej renowacji, dzięki której zamek odzyskał dawną świetność. W 1997 roku zamek w Malborku został wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Obecnie obiektem zarządza Muzeum Zamkowe w Malborku.
Zamek krzyżacki w pigułce
- największy z zachowanych średniowiecznych zamków w Europie, uznawany za największą budowlę ceglaną wzniesioną rękami człowieka
- twierdza obronna w stylu gotyckim
- przez prawie 150 lat był siedzibą Zakonu Krzyżackiego.
- składa się z Zamku Wysokiego, Zamku Średniego oraz Zamku Niskiego
- budowa trwała 30 lat
- kompleks o powierzchni ok. 21 hektarów i kubaturze wynoszącej 250 tys. m2
- posiada kunsztowne detale architektoniczne
- już w czasach średniowiecza wyposażony był centralny system ogrzewania.
Zwiedzanie zamku w Malborku.
Na zwiedzanie poszczególnych części zamku: piwnic, dziedzińców, kaplic i wielu innych pomieszczeń należy przeznaczyć kilka godzin. Twierdza podzielona jest na trzy części. Na terenie Zamku Wysokiego znajduje się m.in.: czworoboczny dziedziniec otoczony krużgankiem, kościół Najświętszej Maryi Panny z kaplicą grobową św. Anny, kapitularz, refektarz konwentu, wieża Klesza oraz wieża Wróbla, Brama Szewska, cela Witolda, kuchnia konwentu, dormitoria.
W Zamku Średni możemy zobaczyć : rozległy dziedziniec otwarty w stronę Zamku Wysokiego, Wielką Komturię, Infirmerię, Wielki Refektarz, piwnicę pod pałacem, wieżę Kurzą Nogę, kuchnię, przyziemie wschodniego skrzydła, kaplicę św. Bartłomieja, Pasaż z Apokalipsą oraz Pałac Wielkich Mistrzów. W pałacu do zwiedzania udostępniono: kancelarię, Refektarz Letni, aulę wejściową, salę Królewiecką, Refektarz Zimowy, Zimową Sień i sypialnię. Przyziemie zachodniego skrzydła kryło kancelarię Zakonu wraz z archiwum. W obrębie Zamku Niskiego znajdują się : Brama Północna, baszty, dawna zbrojownia, kaplica św. Wawrzyńca oraz zabudowania gospodarcze.
Muzeum Zamkowe w Malborku dysponuje 23 kolekcjami, na które składa się ponad 40 tys. Eksponatów, głownie dzieł z zakresu rzeźby, malarstwa, rzemiosła artystycznego, architektury oraz historii. Ogromne zainteresowanie wzbudzają zbiory wyrobów z bursztynu, porcelany militariów, numizmatów, rzeźb oraz innych wyrobów rzemiosła artystycznego. Placówka udostępnia zwiedzającym wystawy stałe:
- wnętrza zamku Wysokiego, zamku Średniego, Pałacu Wielkich Mistrzów
- broni i uzbrojenia
- bursztynu
- wyposażenia wnętrza Kościoła Zamkowego
- rzeźby
- witrażu
- archeologiczna
Muzeum poza działalność konserwatorską, archeologiczną i wystawienniczą oferuje zwiedzającym wiele atrakcji, Prowadzi działalność edukacyjną, organizuje sympozja, inicjuje przedsięwzięcia artystycznych, takie jak: historyczne widowiska plenerowe „Oblężenia Malborka”. W letnie wieczory można podziwiać widowisko światło i dźwięk.
