Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku
Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku jest wojenną nekropolią radzieckich żołnierzy, którzy polegli w czasie II wojny światowej. Stanowi miejsce upamiętnienia walczących z faszystowskim okupantem. Obiekt zachęca do chwili rozmyślań i refleksji nad burzliwymi dziejami naszego narodu.
Spis treści
Wojennym tropem
Region obejmujący współcześnie tereny Warmii i Mazur od wieków miał duże znaczenie strategiczne dla wielu przywódców. Wszystko to z uwagi na trudność forsowania terenu z tak licznymi jeziorami, rzekami oraz kompleksami leśnymi. Walki o te ziemie toczyły już się w pogańskich czasach Galindów czy podbojów dokonywanych przez Litwinów i Szwedów. Tutejsze pola były miejscem potyczek Krzyżaków z Litwinami i z wojskami Królestwa Polskiego. Wreszcie na Mazurach miały miejsce zaciekłe walki pomiędzy wojskami niemieckimi i Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej, szczególnie w czasie tzw. Operacji Wschodniopruskiej (nazywanej także operacją mazowiecko-mazurską), prowadzonej w styczniu i lutym 1945 roku. Czerwonoarmiści z 2. i 3. Frontu Białoruskiego mieli za zadanie odcięcie wojsk niemieckich w Prusach Wschodnich od głównych sił i ich rozbicie.
Wojska niemieckie do obrony wykorzystywały system fortyfikacji, przygotowany przed wojną, a niektóre miasta, w tym Giżycko traktowano jako twierdze (festung), które były przeznaczone do prowadzenia obrony okrężnej. W efekcie krwawych walk Armia Czerwona rozbiła niemiecką Grupę Armii Środek, jednak okupiła to dużymi stratami w ludziach. Na Mazurach znajduje się wiele cmentarzy żołnierzy Armii Czerwonej, z których jeden usytuowany jest w Giżycku.
Wojenna nekropolia żołnierzy radzieckich
Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku znajduje się na tzw. Wyspie Giżyckiej, przy ul. Moniuszki, niedaleko stadionu MOSiR oraz szosy prowadzącej do Kętrzyna i Rynu. Jest to nekropolia wojenna żołnierzy radzieckich, poległych w tych okolicach w czasie II wojny światowej. Obiekt ten jest wpisany do rejestru zabytków województwa warmińsko-mazurskiego i podlega ochronie prawnej. Cmentarz formalnie założono w 1951 roku. Ogrodzono go niewysokim, kamiennym płotem. Obiekt podzielono na 36 kwater, w których umieszczone są pojedyncze nagrobki oraz zbiorowe mogiły.
Na Cmentarzu Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku spoczywa łącznie 1715 osób, z czego 1596 zostało zidentyfikowanych. Żołnierze pierwotnie pochowano na terenie powiatów: giżyckiego (405 żołnierzy), węgorzewskiego (449), kętrzyńskiego (701) oraz mrągowskiego (160). Później miejscem ich spoczynku został cmentarz w Giżycku.
Upamiętnienie pochowanych na Cmentarzu Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku
W centralnym punkcie cmentarza znajduje się pomnik poświęcony pamięci poległych w walkach żołnierzy radzieckich. Nazwiska 216 żołnierzy o znanej tożsamości wyryto w cyrylicy na 5 blokach znajdujących się koło pomnika. U podstawy pomnika wykonano napis: “Wieczna chwała Bohaterskim Żołnierzom Armii Radzieckiej poległym w walkach o wyzwolenie Ziemi Mazurskiej”. Na bramie wejściowej widnieje marmurowa tablica: “CMENTARZ • ŻOŁNIERZY • RADZIECKICH • ROK 1945”. Obok pomnika i 5 bloków z personaliami poległych żołnierzy znajduje się tablica o treści w języku rosyjskim i polskim: “TU SPOCZYWA 1715 ŻOŁNIERZY ARMII RADZIECKIEJ • BOHATER ZWIĄZKU RADZIECKIEGO G.P.POŁUJANOW • CZEŚĆ ICH PAMIĘCI”.
Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku a prawo ochrony nekropoli wojennych
W ostatnim okresie strona rosyjska zaostrzyła narrację w sprawie niewłaściwego traktowania w Polsce miejsc pochówku żołnierzy sowieckich. Instytut Pamięci Narodowej w odpowiedzi na fałszywe oskarżanie o niszczenie cmentarzy i grobów żołnierzy Armii Czerwonej odpowiedział notą, w której zaprzecza tym pomówieniom. Instytut podkreśla, że wszystkie sowieckie cmentarze w naszym kraju, w tym Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej w Giżycku otoczone są należytą opieką. Są zadbane w wielu wypadkach lepiej, niż w miejscowościach na terenie samej Rosji. Sytuacja ta dotyczy całego okresu od zrzucenia zależności od Związku Radzieckiego w 1989 roku do dnia dzisiejszego. Nawet w przypadku konieczności przeniesienia istniejącego grobu, ekshumacja zawsze odbywa się z zachowaniem najwyższych standardów ceremonialnych. Wszystko robione jest z szacunkiem dla każdej żołnierskiej śmierci. Sytuacja ta z oczywistych względów nie dotyczy obiektów propagandowych oraz ceremonii gloryfikujących zbrodniczy totalitaryzm Armii Czerwonej.
Nekropole Armii Czerwonej w regionie Wielkich Jezior Mazurskich
- Cmentarz Żołnierzy Armii Czerwonej na szczycie Góry Konopki, zwanej lokalnie Diablą Górą. Góra położona jest pomiędzy Węgorzewem a wsią Ogonki, nieopodal drogi krajowej 63.Na Cmentarzu pochowanych jest 318 żołnierzy Armii Radzieckiej, ku pamięci których wybudowano prawie 7-metrowy betonowy pomnik zaprojektowany przez Ryszarda Wachowskiego. Odsłonięcie obelisku miało miejsce 7 listopada 1968 roku.
- Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie uznawany za największy w Europie pod względem liczby pochowanych czerwonoarmistów. Pochowano tu ponad 31 tys. radzieckich oficerów i żołnierzy, poległych w pierwszych miesiącach 1945 r. w walkach z hitlerowcami nad Zalewem Wiślanym.
- Cmentarz Komunalny i Wojskowy w Ełku . Założona w 1914 roku nekropolia stanowi miejsce pochówku m.in. żołnierzy rosyjskich oraz niemieckich z I wojny światowej, a także polskich, niemieckich, radzieckich i francuskich z okresu II wojny światowej. Cmentarz wojenny oddzielono od cmentarza komunalnego żywopłotem z grabu.
- Cmentarz Żołnierzy Radzieckich w Morągu powstał pod koniec 1945 roku. Na jego terenie zostało pochowanych 964 żołnierzy Armii Radzieckiej w ponad 60-ciu zbiorowych mogiłach. W centralnej części nekropoli ustawiono pomnik w kształcie kolumny.
