Pałac w Drogoszach

Pałac w Drogoszach zwany był Wschodniopruskim Wersalem za sprawą spektakularnych i licznych zbiorów sztuki, które gromadziła przez lata rodzina Dönhoffów. Monumentalna budowla rodu von Dönhoff w Drogoszach zaliczana jest do grona trzech największych, tzw. królewskich pałaców leżących na terenie dawnych Prus Wschodnich. Jest jednocześnie największym pałacem na Pojezierzu Mazurskim.

Pałac w Drogoszach – historia powstania

Rodzinna posiadłość powstała na bazie dawnego dworu rycerskiego we wsi o nazwie Wilkowo Wielkie. Początki tej wsi kościelnej datuje się na 1361 rok. Dwór i wieś były w posiadaniu saksońskiej rodziny Wolfsdorffów, a od XV wieku – rodu Rauterów. Na przełomie XV/XVI wieku Ludwig von Rauter wybudował późnorenesansowy pałac w Drogoszach. Z założenia miał on pełnić funkcje obronne, ale posiadał wiele dodatków dekoracyjnych. Niestety w 1690 roku pałac ucierpiał w wyniku pożaru i został doszczętnie spalony. Majątek przejął generał Albrecht von Dönhoff (członek rodziny książęcej w Królewcu), który był dowódcą Kłajpedy. Dzisiejszy barokowy pałac z elementami klasycyzmu, wybudował w latach 1710 – 1714 syn Albrechta – Bogusław Dönhoff i nazwał go Dönhoffstadt. W 1725 roku w lewym skrzydle kompleksu pałacowego postawiono kaplicę, a rok później do korpusu głównego budynku dobudowano dodatkowe skrzydła, powiększając znacznie jego bryłę.

Okres swojej świetności obiekt spełnił jako tzw. pałac królewski, czyli rezydencja goszcząca rodziny monarchów w czasie podróży. W roku 1889 na terenie zespołu pałacowego postawiono mauzoleum z sarkofagami rodowymi właścicieli majątku. Kompleksowi splendoru dodaje wspaniały, olbrzymi ogród i park krajobrazowy wybudowany w XIX wieku.
Pałac w Drogoszach po zawierusze wojennej.

Druga wojna światowa spowodowała, że pałac opuścili dotychczasowi właściciele. Obiekt przetrwał wojnę w dobrym stanie i po jej zakończeniu znajdował się w rękach NKWD. W tym czasie, z uwagi na brak właściciela, obiekt degradował. Rozkradziono znajdujące się w nim dobra, z których część udało się zabezpieczyć i przekazać do muzeów. W późniejszym okresie w okazałych budynkach folwarcznych rozgościło się PGR a na jego terenie funkcjonowała mieszalnia pasz. Po zmianie ustrojowej, w latach 90-tych ubiegłego wieku pałac w Drogoszach znalazł nowego nabywcę. Mieszkańcy wsi liczyli, że ta senna i zapomniana miejscowość na północnych kresach Mazur dzięki temu odzyska dawny blask, lecz tak się nie stało, gdyż rewitalizacja i utrzymanie pałacu wymaga sporych nakładów inwestycyjnych.

Obecnie Pałac w Drogoszach jest własnością osób prywatnych i nie jest użytkowany. Teren jest ogrodzony i strzeżony, co pozwoliło na uniknięcie dewastacji kompleksu. Nie mniej wymaga remontu, a jego wnętrza są w zasadzie puste. Pielęgnowana jest tylko część dawnego ogrodu i parku krajobrazowego. W planach jest kapitalny remont obiektu.

Zespół pałacowo – parkowy w Drogoszach

W skład kompleksu rodowego w Drogoszach wchodzi główny budynek pałacu, ogród pałacowy, który przekształcono w olbrzymi park krajobrazowy oraz liczne zabudowania gospodarcze znajdujące się w południowo-wschodniej części zespołu.

Sam pałac jest monumentalną budowlą wykonaną na planie prostokąta, z dużym głównym korpusem. Aktualnie główny budynek pałacu ma długość 95 metrów i kubaturę 22 tys. m³. Dwupiętrowy budynek pałacu jest podpiwniczony. Zdobi go frontowa, czterokolumnowa kolumnada jońska z trójosiowym ryzalitem. Front pałacu skierowany jest w kierunku północno-wschodnim, a nad głównym wejściem zamontowano mocno dekorowany i wielobarwny kartusz herbowy rodu Stolberg-Wernigerode.

Główny budynek pałacowy pokrywa mansardowy dach. Skrzydła pałacu są niższe niż korpus główny. Pokrywają je dwuspadowe dachy. Do pałacu pod główne wejście wiedzie szeroki reprezentacyjny podjazd dla karet, który ozdobiony jest fontannami, dużymi donicami i rzeźbami. Do wnętrza rezydencji wchodzi się przez przedsionek znajdujący się w centrum głównego budynku, dalej mieści się klatka schodowa, następnie olbrzymia sala balowa ze sklepieniem. W lewym skrzydle zespołu pałacowego, od strony ogrodu i nieopodal kaplicy funkcjonowała oranżeria ze wspaniałymi roślinami, które można było podziwiać także zimą. Po przeciwnej stronie znajdowały się apartamenty gościnne i teatr. Wokół pałacu w Drogoszach powstał 20-hektarowy park urządzony w stylu barokowym, który zdobiły liczne rzeźby. Powstały w ten sposób park krajobrazowy wzbogacono kilkoma stawami, kładkami i pawilonami parkowymi.

Majątek w Drogoszach był jednym z największych w Prusach, zajmując powierzchnię ok. 6000 ha. W bezpośredniej okolicy pałacu znajdowała się stadnina koni ze stajnią oraz zdobioną żelaznymi elementami krytą ujeżdżalnią koni. Na terenie parku od 1690 roku mieściła się hodowla danieli, które były darem króla Jana III Kazimierza, funkcjonowało tu również gospodarstwo z ogrodami warzywnymi. Wśród zabudowań gospodarczych znajdowała się cegielnia, kuźnia, tartak, mleczarnia i browar. Wiele z budynków pokryto oryginalnymi krążynowymi dachami, np. usytuowana nad stawem okazała stodoła z witrażami na ścianach szczytowych.

Mauzoleum rodu Dönhoff

Ostatnia, żeńska właścicielka pałacu – Wilhelmina Angelika Dönhoff, podjęła się w 1830 roku przebudowy kaplicy w stylu neogotyckim. W 1889 roku hrabia Udo zu Stolberg-Wernigerode dobudował do niej mauzoleum i umieścił w nim nagrobki rodziny Dönhoffów, w tym zmarłej Angeliki i jej brata Stanisława. W ten sposób powstało mauzoleum rodowe, które zdobią marmurowe rzeźby zmarłych oraz epitafijne tablice znajdujące się na ścianach przedstawicieli rodziny zu Stolberg-Wernigerode.

Pałac w Drogoszach – warto wiedzieć

Pałac zaliczał się do największych i najwspanialszych rezydencji rodowych na Mazurach. Jego progi gościły znamienite osobistości, w tym Napoleona Bonaparte i króla Prus Fryderyka Wilhelma IV. Interesującym jest fakt, że pałac w niezmienionej postaci przetrwał aż 300 lat.

Architektura rezydencji odznacza się przemyślaną symboliką. Imponujące wrażenie robi 95-metrowa długość budowli, w którą wkomponowano cztery kolumny oznaczające 4 pory roku. Pałac posiada dwanaście kominów – w ilości odpowiadającej liczbie miesięcy. Znajdują się w nim 52 komnaty i pokoje – czyli tyle ile tygodni jest w roku. Analogicznie 365 okien zdobi fasadę budowli – czyli tyle ile jest dni w roku oraz siedem balkonów – każdy odpowiadający jednemu dniu tygodnia.

Spacerując na zewnątrz pałacu każdy może zobaczyć wiele interesujących detali architektonicznych. Również wnętrza pałacu posiadają dobrze zachowaną stolarkę, kominki i stiuki. Przestępując progi głównego korpusu pałacu warto zwrócić uwagę na zegar osadzony na suficie.

Pałac w Drogoszach i jego zbiory

W czasach świetności pałacu znajdowały się w nim m.in.: teatr, biblioteka, kaplica, oranżeria. Pałac w Drogoszach, jak na miano Wersalu przystało, zdobiły najwspanialsze na terenie Prus Wschodnich bezcenne dzieła sztuki, które w większości rozgrabiono. Należały do nich m.in.: flamandzkie arrasy, chińska porcelana, bogata kolekcja egzotycznych motyli czy kilkutysięczne zbiory woluminów i archiwum. Okazałe zbiory biblioteczne przekazano toruńskiemu uniwersytetowi oraz Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Jak się dostać do pałacu w Drogoszach?

Rezydencja znajduje się na północy województwa warmińsko-mazurskiego, powiecie kętrzyńskim, we wsi Drogosze. Aby do niej dojechać samochodem należy kierować się z Kętrzyna drogą nr 592 na północny-zachód do miejscowości Garbno. Następnie należy kontynuować jazdę prosto (na północ nieoznakowaną drogą) aż do Drogoszy, skręcić we wsi w lewo i po minięciu kościoła, szkoły oraz remizy strażackiej, po lewej stronie ukaże się pałac.

Zobacz również

• Pałac w Łęzanach
• Pałac w Sorkwitach
• Pałac w Sztynorcie – Sztynort
• Wieża widokowa Stare Juchy
• Muzeum Mazurskie w Owczarni
• Mazurski Park Krajobrazowy, czyli pomysł na północno-wschodnią część polski

Schorle, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons