Jezioro Orzysz – jezioro z bogatą roślinnością

Jezioro Orzysz (niem. Arys-See) jest zbiornikiem położonym na wschodnim krańcu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim. Jest rozległym i atrakcyjnym akwenem, którego cechą charakterystyczną jest duża zmienność głębokości oraz bogata roślinność.

Jezioro Orzysz na mapie

Na południowo-zachodnim brzegu jeziora leży miasto Orzysz, a wzdłuż jego południowego brzegu biegnie droga krajowa nr 16. Jezioro Orzysz otoczone jest licznymi miejscowościami. Ameryka i Grądy znajdują się w zachodniej części, leżące nad samym jeziorem Ostrów i Somack Wielki oraz Odoje w północnej części , we wschodniej Kamieńskie, w południowo-wschodniej Strzelniki, a bezpośrednio na południowym krańcu jeziora leży wieś Wierzbiny.

Orzysz w liczbach

Jezioro Orzysz jest zbiornikiem wodnym o bardzo nieregularnych kształtach i o długiej – 56,6 kilometrowej linii brzegowej, która charakteryzuje się wieloma zatokami, długimi półwyspami o wąskich cyplach, wrzynającymi się w głąb jeziora. Leży na wysokości 117 m n.p.m. Na jeziorze znajduje się dziesięć wysp o łącznej powierzchni około 74 ha. W części południowej akwenu znajduje się zatoka, oddzielona wydłużonym oraz krętym półwyspem Ameryka od sąsiadującego Jeziora Wierzbińskiego. Ogólna powierzchnia zbiornika wynosi 1070,6 hektara. Jego maksymalna głębokość dochodzi 36 metrów, natomiast średnia głębokość to 6,6 metra. Akwen rozciąga się na długości 11,67 km i osiąga maksymalną szerokość 3,35 km.

Jezioro Orzysz – z bliska

Orzysz jest zbiornikiem polodowcowym typu rynnowego, który połączony jest z pobliskimi akwenami za pomocą wielu strug, cieków oraz kanalików. Jego charakterystyczną cechą jest duża zmienność głębokości oraz urozmaicona roślinność. Występuje tu np.: moczarka kanadyjska, mięta nadwodna, karbieniec pospolity, psianka słodkogórz, grążel żółty. Południowe brzegi zbiornika porośnięte są cienistymi zaroślami olszy czarnej. Niektóre korzenie drzew są podmywane falą i wystają ponad powierzchnię gruntu, tworząc uroczy widok. Brzegi jeziora Orzysz od strony południowej są dość wysokie i strome, w pozostałych częściach zbiornika są w zasadzie płaskie, często bagniste. W nielicznych miejscach brzeg jest piaszczysty. Jezioro Orzysz otaczają w większości pola uprawne i łąki, a od południowej strony rosną lasy sosnowe i świerkowe.

Z jeziora wypływa rzeka Orzysza, znana także jako Orzyska Struga. Łączy zbiornik z Jeziorem Wierzbińskim, które znajduje się w odległości zaledwie 50 metrów. Struga biegnie dalej i po 12 kilometrach wpada do jeziora Tyrkło, które bezpośrednio łączy się jeziorem Śniardwy. Rzeka jest porośnięta dość gęstą roślinnością wodną i rzadko przekracza 2 metry szerokości, dlatego też trudno po niej żeglować. Z tego powodu oraz za sprawą istniejących na tym szlaku wodnym niskich mostów, pływanie po jeziorze Orzysz zostało ograniczone do mniejszych łodzi żaglowych.

Wyspiarski akwen

Na jeziorze Orzysz znajduje się aż 10 wysp. Największą z nich jest wyspa Różany Ostrów, zwana także Wyspą Róż. Ten malowniczy obszar o powierzchni 54 hektarów jest połączony z lądem mostkiem. Druga co do wielkości wyspa o nazwie Wąskie (12 ha) leży w północnej części jeziora Orzysz. Kolejną, położoną w północno-zachodnich krańcach akwenu, jest wyspa Lasek o powierzchni 7 hektarów. Pozostałe wyspy to: Czykietówka, Wysoki Ostrów i Wyspa Miłości.

Jezioro Orzysz – wciąż wiele do odkrycia

Jezioro Orzysz jest zbiornikiem mało wykorzystywanym przez amatorów żeglarstwa. Stanowi natomiast atrakcyjne miejsce dla miłośników łodzi wiosłowych oraz kajakarzy. Przebiega tędy urokliwy szlak kajakowy. Trasa o długości 12 km, prowadząca od kanału Orzyskiego ( start na Plaży Miejskiej w Orzyszu) poprzez rzekę Orzyszę do jeziora Tyrkło oraz Śniardwy, stanowi ogromną atrakcję turystyczną. Organizatorzy twierdzą, że malownicze okolice dostarczają niezapomnianych wrażeń, a udział w spływie kajakowym gwarantuje wspaniałą przygodę w otoczeniu niezwykłej, dziewiczej przyrody. Dłuższy – 54 kilometrowy szlak wiedzie od wsi Ogródek, przez akweny obficie porośnięte roślinnością : jezioro Orzysz, rzekę Orzyszę, a następnie przez Tyrkło oraz największe jezioro w Polsce Śniardwy i najdłuższy w Krainie Tysiąca Jezior Kanał Jegliński do Pisza. Poza aktywną rekreacją na wodzie toczenie jeziora zachęca do biegania, pieszych wycieczek i wypraw rowerowych.

Wydarzenia nad jeziorem Orzysz

Jezioro Orzysz jest prawdziwym rajem dla wędkarzy. Akwen dzierżawi Gospodarstwo Rybackie PZW w Suwałkach. W wodach zbiornika występuje wiele gatunków ryb. Spośród najczęściej spotykanych należy wymienić: płoć, okoń, karaś, leszcz, lin, sandacz, szczupak, węgorz, sieja. Wędkowanie na łowisku możliwe jest po wykupieniu odpowiedniego zezwolenia połowowego.
Jako ciekawostkę należy podać, że jezioro Orzysz gości imprezy rangi międzynarodowej, a także Grand Prix Polski w wędkarstwie. Nad jeziorem Orzysz organizuje się coroczne spotkania edukacyjne dla dzieci i młodzieży promujące wędkarstwo.

Zdjęcie: Renata-anna, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons