Bojery na Mazurach, czyli latanie po zamarzniętych jeziorach
Od ponad 300 lat ludzie ścigają się z wiatrem po lodzie. Dziś żeglarze lodowi osiągają prędkość znacznie przekraczającą 100 km/h. Gdzie można realizować to hobby? Tysiące jezior, malownicze krajobrazy i mroźne zimy – Kraina Tysiąca Jezior oferuje wszystko to, co kochają żeglarze lodowi. Największe mazurskie jeziora już stały się mekką żeglarstwa lodowego, a to nie koniec. Bojery na Mazurach wciąż zyskują na popularności.
Spis treści
Czym jest bojer?
Bojer to jednostka wyposażona w narty lub płozy, napędzana siłą wiatru. Zbudowana została do poruszania się po lodzie w podobny sposób, jak łodzie żaglowe na wodzie. Składa się z kadłuba osadzonego na prostopadłej poprzeczce, zwanej płozą lub płozownicą. Do kadłuba łodzi przymocowane są trzy łyżwy, po jednej na każdym końcu płozy i na przodzie kadłuba. Elementy konstrukcyjne nowoczesnego bojera wykonane są z materiałów o wysokiej wytrzymałości, małej wadze oraz właściwej elastyczności. Ślizg posiadający zbyt sztywną płozownicę doznaje silnych wstrząsów, gdy płoza napotyka na przeszkody i nierówności. Większość bojerów ma przeznaczenie tylko dla jednej osoby. Istnieją jednak większe łodzie dla dwóch lub więcej osób.
Bojery na Mazurach – latanie po mazurskich jeziorach
Z powodu osiągania dużych prędkości bojery często wyglądają, jakby latały nad taflą zbiornika. Taki ślizg po lodzie, z prędkością przekraczającą 100 km/h, zapewniają im stalowe płozy o zminimalizowanym tarciu. Płozy bojera zamocowane są do kadłuba pod odpowiednim kątem, aby przeciwdziałać bocznemu naporowi wiatru na żagiel. Po osiągnięciu pewnego poziomu siły wiatru, działającej z boku łodzi, dochodzi do tzw. „podnoszenia żagla”, która powoduje, że bojer napędzany jest do przodu z olbrzymią siłą. Przy zapewnieniu optymalnych warunków wietrznych i gładkim lodzie, bojery mogą poruszać się z prędkością nawet dziesięciokrotnie większą niż napędzające je wiatry. Zarejestrowany rekord prędkości bojera na świecie wynosi 214 km/godz.
Na Mazurach rekord prędkości osiągnięto na łodzi o nazwie „Ognisty Ptak”, którą skonstruował Georg Tepper – pruski właściciel tartaku w Ogonkach. Jednostką napędzającą tego bojera nie był żagiel, lecz aeropłat podobny do skrzydła samolotu. Tepper osiągnął na swoim bojerze zawrotną na tamte czasy prędkość wynoszącą 170 km/h. Niestety roztrzaskał bojer na kawałki.
Historia bojerów na Mazurach
Na terenach Skandynawii bojerów używano jako środka transportu zimowego od końca XVII wieku. Wykorzystywano je również na zamarzniętej Zatoce Ryskiej i kanałach Holandii oraz na rzece Hudson w okolicy Nowego Jorku. W połowie XIX wieku sport lodowy rozwinął się w USA, nieco później w Europie. W 1928 roku powstała Europejska Unia Żeglarstwa Lodowego, w skład której wchodziły: Niemcy, Litwa, Łotwa i Estonia, później dołączyła Austria i Holandia, a w 1935 roku także Polska.
Na Mazurach żeglarstwo lodowe rozkwitło w latach międzywojennych, a po okresie zastoju spowodowanego II wojną światową, sport ten powoli zyskiwał na popularności. Prekursorem żeglarstwa lodowego na Mazurach i komendantem ośrodka bojerowego w Węgorzewie był Mikołaj Osiński – autor podręcznika „Żeglarstwo Lodowe”. W Giżycku w 1948 roku rozpoczęto budowę bojerów „Monotyp XV”, które mogły pomieścić dwie osoby. W 1951 roku w Giżycku odbyły się pierwsze Bojerowe Mistrzostwa Polski. Fabryka w Chojnicach zaczęła w latach 50-tych produkować bojery L-8 (tzw. Weilandy), przeznaczone dla kobiet i juniorów. W latach 60-tych krajowe mistrzostwa rozgrywano jeszcze na Monotypach XV. Sytuacja ta trwała do roku 1974, kiedy to wystartowały po raz ostatni. Od końca lat 60-tych w Polsce rozpoczęła się era szybkiego bojera DN. W 1971 roku w Giżycku zatwierdzono działalność Głównej Komisji Żeglarstwa Lodowego i oficjalnie wprowadzono klasę DN.
Warto podkreślić, że polscy żeglarze lodowi należą do najlepszych na świecie. Wielu z nich ma swoje korzenie na Mazurach, tak jak Karol Jabłoński, który jest dziewięciokrotnym bojerowym mistrzem świata w klasie DN.
Żeglowanie na bojerach na Mazurach cieszy się dzisiaj ogromną popularnością i jest uprawiane jako sport ekstremalny przez coraz większą liczbę osób. Zwolennicy tej dyscypliny remontują stare, zabytkowe konstrukcje. Powstają również nowe jednostki, np. Iceflyer czy Iceboard – zimowe odmiany windsurfingowe.
Bojery na zamarzniętych mazurskich jeziorach
Mazury, z powodu swojego położenia na granicy ścierania się wpływów klimatu morskiego i kontynentalnego, odznaczają się ostrymi zimami. Lód na jeziorach pojawia się tu już w grudniu i utrzymuje się nawet do końca kwietnia. Malownicze tereny i wielkie połacie zamarzniętych tafli akwenów są doskonałym miejscem do uprawiania żeglarstwa lodowego. Bojery to tradycyjny sport zimowy, który nierozerwalnie łączy się z Mazurami.
Najpopularniejsze i najbardziej dogodne warunki do uprawiania tego zimowego sportu są jeziora w okolicach Giżycka, Mikołajek i Mrągowa. W tej „lodowej krainie” można z łatwością znaleźć szeroką ofertę turystyczną: noclegi, smakowitą regionalną kuchnię oraz przede wszystkim możliwości latania na bojerach. W regionie tym, w zasadzie co weekend w sezonie zimowym, odbywają się zawody bojerowe.
Kursy bojerowe na Mazurach
Na Mazurach dostępna jest szeroka oferta kursów bojerowych, przeznaczonych dla osób w każdym wieku. Zajęcia z żeglarstwa lodowego często prowadzi się w trybie weekendowym, dzięki czemu nie koliduje to z obowiązkami zawodowymi. Szkolenia składają się z części teoretycznej oraz zajęć praktycznych. Na wykładzie można zapoznać się z budową bojerów, pozyskać wiedzę o lodzie i jego strukturach (wytrzymałości, tworzenia się, rozpadaniu itp.), poznać przepisy poruszania się po lodzie, zasady udzielania pierwszej pomocy i postępowania w sytuacji zagrożenia.
Praktyczna część kursu bojerowego obejmuje opanowanie sposobów manewrowania różnego typami bojerów (klasy DN i Monotyp XV), a także naukę wielu innych elementów praktyki żeglarskiej takich jak np. składanie ślizgów, stawianie i składanie masztu, wiązanie i używanie przydatnych węzłów żeglarskich. Na opanowanie technik żeglowania po lodzie wystarczy na ogół kilkanaście godzin szkolenia pod okiem doświadczonego instruktora. Aktualnie do uprawiania żeglarstwa lodowego nie jest wymagany patent sternika lodowego.
Odlotowe bojery w Ośrodku Łabędzi Ostrów w Pięknej Górze
Na jeziorze Kisajno panują doskonałe warunki do żeglowania na bojerach. Ten malowniczy akwen o powierzchni około 19 km2 jest stosunkowo płytki (średnio 8,4 m) i już w grudniu tworzy się tu twarda pokrywa lodowa. Ponadto nad Kisajnem zwykle wieją przewidywalne wiatry i przy mało intensywnych opadach śniegu można w doskonały sposób przygotować trasy regat bojerowych. W sezonie zimowym, położony na brzegiem jeziora Kisajno, Ośrodek Wypoczynkowy Łabędzi Ostrów w Pięknej Górze zaprasza zarówno wytrwanych miłośników sportów lodowych, jak i tych, którzy stawiają pierwsze kroki w lataniu bojerami. To niesamowita przygoda i frajda z dużą dawką adrenaliny i ekstremalnych doznań. Łabędzi Ostrów w swojej ofercie posiada profesjonalnie przygotowane bojery typu: DN-60, Monotyp XV i Weiland L8. Ośrodek organizuje również indywidualne oraz grupowe szkolenia bojerowe pod opieką wykwalifikowanych instruktorów żeglarstwa lodowego.
