Jezioro Oświn, zapomniana część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich

Jezioro Oświn, zwane Jeziorem Siedmiu Wysp, położone jest tuż przy granicy z Rosją. Rejon ten uważa się za najbardziej opustoszałą część Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Jezioro Oświn jest największym stanowiskiem gniazdowania wielu gatunków ptaków w północnej Polsce i zarazem miejscem odpoczynku turystów podczas wędrówek. W otoczeniu tego przeuroczym jeziora można spotkać stada koni, żyjących w środowisku naturalnym.

Wycieczka do rezerwatu „Jezioro Siedmiu Wysp”

Jezioro Oświn znajduje się w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego – na Równinie Sępopolskiej, 15 km na północny zachód od Węgorzewa. Wyspy jeziora, zajmujące powierzchnię ponad 10 ha, tworzą rozległy rezerwat przyrody „Jezioro Siedmiu Wysp”. W pobliżu jeziora Oświn leżą miejscowości: Nowa Guja, Wyskok i Zielony Ostrów. Do jeziora można dojechać szosą, kierując się do osady Wyskok, przez wieś Bajory. Zbiornik posiada trzy małe dopływy: Rawda, zasilana wodami z jeziora Rydzówka, rzeczka Ruda wpadająca do Oświna w północno-wschodniej części oraz Osieka. Ponadto akwen zasila kilka małych cieków – w zasadzie rowów melioracyjnych. W północno-wschodniej części zbiornik łączy się z dwoma niedużymi rozlewiskami: Oświn-Staw i Oświn-Pasternak. Na Oświnie panuje cisza – nie ma tu plaż, kąpielisk, ośrodków wypoczynkowych oraz innej infrastruktury turystycznej. Jest za to wiele ptaków. Z okolicznych wzniesień położonych w sąsiedztwie jeziora można zachwycać się wspaniałą panoramą siedmiu zalesionych wysp, które od wiosny do jesieni oblegane są przez liczne gatunki ptaków.

Jezioro Oświn z bliska

Oświn jest jeziorem przepływowym, pochodzenia polodowcowego. Kształtem przypomina podkowę z ramionami skierowanymi na północ. Lustro wody akwenu znajduje się na wysokości 65,5 m n.p.m. Ten nieduży zbiornik posiada powierzchnię około 3,7 km2. Jego długość maksymalna wynosi 5,3 km, natomiast największa szerokość sięga 2 km. Najgłębsze miejsce znajduje się na poziomie 3,5 metra, a średnio ten wskaźnik wynosi – 0,9 m. Długość linii brzegowej jeziora Oświn to 20,90 km, wskaźnik rozwinięcia – 3,11. Objętość wód obejmuje 3242,7 tys. m3, przy wskaźniku odsłonięcia wynoszącym – 400,3. Rocznie z jeziora Oświn wypływa około 20 mln m³ wody.

Czystość wody jeziora Oświn zakwalifikowano do II lub III klasy, natomiast jej stan sanitarny odpowiadał II klasie (wg badań WIOŚ w Olsztynie). Pod względem parametrów fizyko-chemicznych, jezioro zalicza się do zbiorników mezotroficznych i jest podatne na eutrofizację, czyli przeżyźnienie środowiska. Największa ilość materii organicznej wpływa do zbiornika głównie rzeką Rudą.

Jezioro Oświn pod specjalną ochroną

Nazwa jeziora Oświn została nadana urzędowo w 1949 roku, zmieniając jej niemiecką nazwę – Nordenburger See, która wpierw w 1928 roku zastąpiła pierwotną nazwę – Aschwöhn See. Wokół jeziora Oświn wyznaczono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków, usankcjonowany w ramach europejskiego programu Natura 2000. Oświn jest jeziorem, na którym obowiązuje zakaz używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi. Zbiornik należy do zlewni Pregoły, do której wody docierają rzeką Oświnką – Ilmą i Łyną. Powierzchnia i głębokość akwenu regulowana jest jazem postawionym na rzece Oświnka. Latem akwen otula pas bujnej roślinności, który sprawia, iż niełatwo go wypatrzeć. Na dnie zbiornika znajduje się kilka małych zagłębień połączonych przesmykami. Dno jeziora jest gęsto porośnięte roślinnością zanurzoną, zwłaszcza w strefie przybrzeżnej. Brzegi są podmokłe lub bagniste, natomiast w środkowej części są suche.
Linia brzegowa jeziora Oświn jest niezwykle urozmaicona. Znajduje się tu wiele małych zatoczek i półwyspów: na południowym zachodzie – Zatoka Sobiecha, na wschodzie – Zatoka Lisi Ogon, a na północnym wschodzie – Zatoka Pod Lipami. Wyjątkowość jeziora Oświn podkreślają jego wyspy, których część ukryta jest pośród bagien. W zachodniej części zbiornika znajdują się wyspy o nazwie: Dębowa, Mała, Przybrzeżna, Podłużna, Płaska, Kapeluszowa i kilka bez nazwy. Po wschodniej stronie jeziora leżą wyspy m.in.: Brzozowa, Osikowa, Żurawia, Olchowa, Koralowa.

Przyrodnicza perła północnych Mazur

Rezerwat faunistyczny „Jezioro Siedmiu Wysp”, utworzono w 1956 roku. Jest klejnotem rangi europejskiej. Obejmuje jezioro Oświn oraz jego otulinę. Rezerwat należy do terenów ściśle chronionych i jest wpisany przez UNESCO na listę Konwencji Ramsar, która dotyczy ochrony obszarów wodno-błotnych o znaczeniu międzynarodowym. Znajdują się tu liczne torfowiska, trzcinowiska, rozlewiska, bagna, lasy i łąki. Obszar ten stał się naturalną ostoją i miejscem gniazdowania wielu rzadkich gatunków ptaków wodno-błotnych, a także malowniczym ustroniem dla ptaków migrujących.

Nad jeziorem Oświn można dostrzec m.in.: gąsiorka, jarzębatkę, wszystkie gatunki dzięcioła, żurawia, błotniaka stawowego i łąkowego, kanię czarną i rdzawą, puszczyka uralskiego, myszołowa włochatego, bielika, orlika krzykliwego, cyrankę, orła przedniego, perkoza dwuczubego, krakwę, bociana czarnego, rybitwę czarną i białowąsą, derkacza, rybitwę czarną. Na trzcinowiskach gniazduje zielonka, która jest rzadko spotykanym ptakiem – wodnikiem z rodziny chruścieli.

Poza licznymi gatunkami ptaków nad jeziorem Oświn żyją: wydra, rak błotny i rzadkość faunistyczna – żółw błotny. Miejsce to upodobały sobie również kumaki, ropuchy i traszki, których nocnych koncertów można słuchać każdej wiosny. Ponadto w rejonie dawnej wsi Zielony Ostrów znajduje się hodowla konika polskiego.

Według klasyfikacji rybackiej jezioro Oświn zalicza się do typu linowo-szczupakowego. Występują tu ryby objęte ścisłą ochroną gatunkową: różanka, koza i piskorz. A ponadto żyją tu: szczupak, certa, sum europejski, sandacz, węgorz, wzdręga, lin, płoć, kiełb, ukleja, krąp, leszcz, karaś pospolity, karaś srebrzysty, ciernik, okoń i jazgarz.

Ciekawostka

Unikalny charakter Jeziora Siedmiu Wysp docenił już w latach 20. i 30. XX wieku Walter von Sanden, niemiecki przyrodnik, ornitolog i badacz Oświna. W dawnym pałacu w niedalekiej Gui Małej opisał przyrodę tego akwenu, które sam nazywał „jezioro Guja”.

Zobacz również

• Jezioro Gawlik – jezioro z 10 wyspami
• Jezioro Kisajno – wszystko, co warto wiedzieć!
• Jezioro Stręgiel – kolejne z jezior ze strefą ciszy
• Wieża Bismarcka Srokowo
• Lunapark Bajka w Giżycku

Zdjęcie we wpisie: Eume, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons