Zwierzęta na Mazurach – gdzie i jakie spotkasz?
Mazury to kraina fascynująca pod wieloma względami. Turystów przyciąga tu malowniczość krajobrazu, wspaniała historia i kultura, fascynujące tradycje oraz wyjątkowa, śmiało można powiedzieć unikatowa przyroda. Niezwykła fauna, która zachwyca różnorodnością i bogactwem gatunkowym znalazła tu doskonałe warunki do życia. Nad jeziorami, rzekami, wśród rozległych połaci leśnych zyskało schronienie wiele zagrożonych gatunków, w tym m.in.: żubry, wilki, bobry, łosie, a także liczne gatunki ptaków, gadów i płazów. W celu ich ochrony na terenie Pojezierza Mazurskiego utworzono wiele parków krajobrazowych i rezerwatów, które umożliwiają obserwację ciekawych zjawisk przyrodniczych. Zatem jakie zwierzęta na Mazurach można spotkać, i gdzie?
Spis treści
Ssaki na Mazurach
Oto lista najczęściej spotykanych ssaków na Mazurach:
Żubr
Żubr jest największym polskim zwierzęciem. Najliczniejsza populacja, licząca około 170 – 190 sztuk żyje w Puszczy Białowieskiej. Te ssaki osiągają wagę od 600 – 900 kg, a jeden osobnik może zjeść w ciągu roku do 10 ton różnorodnego pokarmu. Dla utrzymania małego stada żubrów niezbędne są olbrzymie połacie zróżnicowanego terenu, w tym przede wszystkim obszary leśne.
Na Mazurach w Puszczy Boreckiej żyje na wolności około 100 żubrów. Część z nich można podziwiać z bliska w ostoi Wolisko. Dzięki działaniom przyrodników ten majestatyczny król puszczy nie wyginął, a populacja powoli się odradza.
Wilk
Wilki zamieszkują duże kompleksy leśne. Ponieważ są drapieżnymi zwierzętami stadnymi, to można spotkać je głównie w mazurskich lasach. Przez to, że migrują w poszukiwaniu pokarmu lub nowych partnerów (młode osobniki), pojawiają się także na polach i łąkach otaczających zalesiony teren. Na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego żyje około 160 osobników tego gatunku, zgrupowanych w watahach liczących od 4 do 6 osobników. Zazwyczaj jest to para dorosłych wilków i ich wilcze potomstwo z ostatniego lub dwóch miotów. Najwięcej osobników jest w Puszczy Piskiej, Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, Puszczy Rominckiej oraz Puszczy Boreckiej jak również na terenach przylegających do wymienionych puszcz.
Wilki pełnią ważną rolę w ekosystemie lasu, ponieważ eliminują nadmierną ilość roślinożerców oraz mniejszych drapieżników. Ponadto, poprzez polowanie na chore lub słabe zwierzęta oraz padlinę, prowadzą naturalną selekcję środowiska przyrodniczego.
Bóbr
Bóbr osiąga długość do 100 cm i waży do 30 kg. Jest gryzoniem zwinnie poruszającym się w wodzie. Korzystnie wpływa na ekosystem wodny za sprawą budowanych żeremi i ścinania drzew, które tworzą wysepki oraz trudno dostępne rozlewiska. Osiedla się również nad kanałami np. w Giżycku oraz rowami melioracyjnymi na polach. Stwarza tym samym korzystne warunki do gniazdowania ptaków oraz zapewnia pokarm innym ssakom, takim jak : łosie, jelenie i dziki. Szacuje się, że obecnie na terenie Warmii i Mazur żyje ponad 15 tysięcy bobrów. W 1970 roku na terenie Mazur został utworzony Rezerwat Przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce, którego nadrzędnym celem jest ochrona stanowisk bobra.
Łoś
Łoś należy do rodziny jeleniowatych i jest największym ssakiem parzystokopytnym w Polsce. Długość ciała wynosi od 2 do 3 m, wysokość w kłębie ponad 2 m, a ciężar 350 – 500 kg. Byki łosia osiągają imponujących rozmiarów poroże – łopaty – do 1,2 m długości, przy rozpiętości 2 m i wadze do 20 kg.
Naturalnym siedliskiem łosi na Mazurach są lasy, szczególnie bagniste i odludne tereny. Łosie są wierne swojemu terytorium, ale nie bronią go przed innymi osobnikami, bowiem żyją w harmonii w małych grupach. Liczebność łosi na Mazurach oszacowano na około 3000 sztuk. W ostatnich latach te piękne zwierzęta szczególnie upodobały sobie bagniste, odludne obszary rezerwatu Małga (w powiecie szczycieńskim ), obszar wokół jeziora Sasek pomiędzy Szczytnem i Jedwabnem, a także w nadleśnictwach: Bartoszyce, Srokowo, Ciechanów, Zaporowo, Mrągowo, Jagiełek, Myszyniec, Lidzbark oraz Dwukoły.
Ptaki na Mazurach
Oto lista najczęściej spotykanych ptaków na Mazurach:
Bocian biały
Bociana białego zna każdy. Jego przybycie do Polski zapowiada wiosnę, a zajęcie gniazda na dachu domu, zgodnie z wierzeniami ludowymi, zwiastuje jego domownikom pojawienie się nowego potomka. Bocian biały buduje gniazdo, które może mieć nawet 2 m średnicy, ponieważ powracając każdego roku z Afryki uzupełnia je i tym samym powiększa. Waga gniazda może dochodzić nawet do 2 ton
W naszym kraju największa liczba bocianów białych zasiedla Warmię i Mazury. Na obszarze chronionym, Natura 2000 Ostoja Warmińska. Populacja bociana osiąga największe zagęszczenie – 71 par na 100 km2. Do wsi Żywkowo, nazywanej „stolicą bocianów przylatuje każdego roku około 40 bocianów. W rozległej Puszczy Rominckiej doliczono się 70 gniazd.
Orzeł bielik
Bielik jest oznaką siły, wolności i władzy. W Polsce jest symbolem narodowym. To ptak osiadły, bardzo przywiązany do swoich siedlisk. Jest największym ptakiem drapieżnym naszego kraju. Posiada dość krótki biały ogon, szerokie, wielkie brązowe skrzydła o rozpiętości do 2,5 m oraz jasną głowę. U starszych ptaków głowa jest jaśniejsza. Orzeł bielik występuje głównie w pobliżu środowiska wodnego, znajdując schronienie w zadrzewionych siedliskach. Jest ptakiem prawnie chronionym, odgrywającym ważną rolę w ekosystemie. Ten silny, drapieżny ptak pomaga regulować populację innych zwierząt, co wpływa na zachowanie równowagi ekologicznej. Pomaga także w rekultywacji środowiska oraz zmniejsza ryzyko kolizji drogowych.
Na obszarze Pojezierza Mazurskiego gnieździ się około 250 par. Widoczne są na niebie, w pobliżu jezior, nad całym obszarem Krainy Wielkich Jezior.
Czapla
Czaple należą do rodziny ptaków z rzędu pelikanowych, występują w kilkudziesięciu gatunkach. Na Mazurach można spotkać kilka gatunków, szczególnie czaplę szarą i coraz częściej czaplę białą. Ptaki te szukają siedlisk nad jeziorami i stawami rybnymi, gdyż odżywiają się wodnymi stworzeniami: rybami, owadami, płazami, gadami i skorupiakami. Dzięki polowaniu na te zwierzęta, czapla odgrywa ważną rolę w ekosystemie wodnym – pomaga utrzymać równowagę w środowisku i kontrolować populację swoich ofiar. Ponadto, obecność czapli jest wskaźnikiem czystości wód.
W regionie Warmii i Mazur czaple spotykane są nad jeziorami i stawami rybnymi. W okresie jesiennego przelotu ich liczebność sięga nawet 500 ptaków w jednym momencie. Wśród miejsc dogodnych do jej obserwacji wymienia się : rezerwat “Kwiecewo”, jezioro Popówko, rezerwat “Polder Sątopy-Samulewo”, jezioro Rumian, jezioro Gołdopiwo oraz Zarybinek.
Gady i płazy na Mazurach
Oto lista najczęściej spotykanych gadów i płazów na Mazurach:
Żmija
Na Mazurach występuje żmija zygzakowata, która jest jedynym gadem jadowitym. Jej siedliskiem są obrzeża lasów, podmokłe łąki, polany leśne. Potrafią dobrze pływać. Spotkać je można głównie w okresie godowym: od kwietnia do maja. Żmiję można rozpoznać po charakterystycznym ciemnym zygzaku na grzbiecie, trójkątnej (sercowatej) wyraźnie zaznaczonej głowie oraz tym, że ciało żmii zwęża się w kierunku głowy. Żmija zygzakowata dobrze pływa, stąd też występuje na brzegach jezior, wśród otaczających je lasów. Na Pojezierzu Mazurskim występuje pospolicie, wybiera obrzeża lasów, podmokłe łąki, leśne polany.
Żmija nigdy nie atakuje pierwsza, a przed ludźmi zwykle ucieka. Ukąszenie jest ostatecznością – reakcją obronną, gdy ktoś próbuje ją chwycić, zadaje jej ból lub przez nieuwagę nadepnie.
Jaszczurka
Jaszczurki są powszechnie spotykanymi gadami na Mazurach. Występują w lasach, na polanach i w pobliżu wody. Warto wymienić jaszczurki: żyworodną i tę najmniejszą – zwinkę. Zwinka lubi się wygrzewać w słońcu, żyworodna preferuje wilgotne środowisko. Osiąga długość około 11 cm, a wraz z ogonem około 23 cm. Ma smukłe brązowawe ciało z jasnymi plamkami. Jaszczurka żyworodna jest większa, ma około 14- 16 cm długości, brunatny grzbiet z jasnymi wstęgowatymi plamami.
Ropucha i żaba
Jeśli chodzi o płazy, na Mazurach spotykane są m.in.: ropuchy szare i zielone, żaby (moczarowa, trawna, wodna, śmieszka i kumak nizinny) oraz traszki – zwyczajna i grzebieniasta. Płazy te bytują na lądzie, w pobliżu środowisk wodnych. Utrzymują równowagę biologiczną ekosystemu, regulując liczebność małych zwierząt, żyjących blisko wody. Są również źródłem pokarmu dla gadów, ptaków i ssaków, ponadto redukują liczebność owadów pasożytniczych i szkodników.
Ropucha szara oraz żaby moczarowa to pospolite gatunki, występujące powszechnie na Mazurach, w pobliżu zbiorników wodnych.
Ryby na Mazurach
Mazury to oczywiście wymarzone środowisko dla licznych gatunków ryb. Do najpopularniejszych należą przede wszystkim:
Szczupak
Szczupak pospolity jest królem mazurskich jezior, imponujący dużymi gabarytami drapieżnikiem, osiągającym do 1,5 metra długości. Najczęściej zasiedla płytsze wody i zatoki, gdzie występują zatopione drzewa, kamienie, a dno często jest zarośnięte. Tam może ukrywać się przed wzrokiem wędkarzy i polować na ryby łatwe do złapania. Szczupak ma wielkie znaczenie w gospodarce rybacko-wędkarskiej i jest zaliczany do gatunków ryb wyborowych. Mięso szczupaka jest bardzo cenione z uwagi na jego smak po przetworzeniu. Na Mazurach prawdziwym rajem dla wędkarzy, amatorów tego gatunku jest powiat węgorzewski, giżycki czy mrągowski.
Węgorz
Węgorz ma wydłużony tułów przypominający węża, nie ma płetw brzusznych. Jest rybą długowieczną. Samica osiąga nawet do 200 cm długości i wagę do 9 kg. Samce są mniejsze. Węgorz jest jedną z najsmaczniejszych ryb, która posiada wiele cennych dla zdrowia witamin, minerałów oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych omega. Większą cześć życia dorosłe osobniki spędzają w słodkowodnych zbiornikach, ale na czas rozrodu odbywają długą wędrówkę w kierunku Morza Sargassowego (część Atlantyku). Tam składają tarło na głębokości ok. tysiąca metrów. Dorosłe węgorze giną, a młode larwy unoszone prądami morskimi po dwóch latach docierają do Europy. Narybek ten płynie w górę rzek i dociera do mulistych, zarośniętych jezior, gdzie dorasta.
Węgorz uwielbią okolice różnych podwodnych kryjówek, wodorostów, zatopionych drzew, zniszczonych pomostów, kamieni. Do połowu węgorza na Mazurach wędkarze polecają jezioro Roś oraz jeziora: Kisajno, Jeziorak, Święcajty, Niegocin, Dargin i Ryńskie.
Lin i leszcz
Leszcz i lin są popularnymi rybami słodkowodnymi z rodziny karpiowatych, które bytują w głębokich słodkich wodach stojących, bogatych w osady mułowe. Lin dodatkowo żeruje na dnie mocno porośniętym. Żywią się pokarmem zalegającym w mule. Leszcze żyją w stadach, tzn. gromadnie odbywają tarło, zespołowo żerują i zimują w wielkich ławicach. Hodowlana odmiana lina – lin złoty jest częstą ozdobą naszych oczek wodnych i stawów. Leszcze lubią muliste dno, z niezbyt głęboką warstwą mułu, natomiast liny miejsca dość płytkie, o głębokości od 1 do 2,5 metra, dobrze nasłonecznione, z bujną roślinnością, z zagęszczeniem trzcin. Na Mazurach na lina i leszcza najlepiej wybrać się nad jeziora: Jeziorak, Roś, Święcajty, Stręgiel, Ryńskie, Bełdany, Niegocin oraz Dargin.
