Jezioro Tałty, jedno z najgłębszych na szlaku WJM

Jezioro Tałty należy do najgłębszych zbiorników wodnych na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. Choć w jego przypadku największą uwagę przyciąga kształt, przypominający rzekę. Ta forma nie jest przypadkowa. Wynika z faktu, iż wody Tałt wypełniają znaczną część 35 kilometrowej rynny polodowcowej rozciągającej się od Rynu do Rucianego-Nidy. Połączenie z jeziorem Ryńskim na północy czyni ten akwen nie tylko atrakcyjnym pod względem żeglarskim, lecz także naturalnym.

W dorzeczu Pisy

Nazwa jeziora Tałty nawiązuje do pruskiego lub litewskiego słowa „tauta” oznaczającego wysoki brzeg. Jezioro leży w dorzeczu rzeki Pisy i rozciąga się od Mikołajek na południu do Półwyspu Mrówki na północy, granicząc tu z jeziorem Ryńskim. Całkowita powierzchnia akwenu nieznacznie przekracza 780 ha, a długość linii brzegowej sięga 31 km. Do zbiornika wpływają wody z jeziora Ryńskiego oraz z Kanału Tałckiego. Tałty szczycą się mianem jeziora tzw. „Wielkiej Rynny”, ponieważ stanowią jeden ciąg wodny z jeziorem Ryńskim. Długość akwenu wynosi 12,5 km, a szerokość waha się od 0,3 do 1,8 km. Głębokość zbiornika dochodzi do 50,8 m, co plasuje go na czele najgłębszych akwenów na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.

Najgłębsze obszary jeziora Tałty stanowią środkową oś, poziomy głębokości sięgają tu ponad 32 m. Natomiast krańce południowe oraz północne cechuje głębokość, która nie przekracza 21 m. Najgłębsze miejsce jeziora występuje nieznacznie na południe od wsi Skorupki. Na jeziorze znajdują się także trzy miejsca, gdzie głębokość spada poniżej 2,5 m. Dwa możemy odnaleźć między wsiami Jora Wielka oraz Skorupki, pozostałe na południowym krańcu akwenu.

Nad brzegiem jeziora

Jezioro Tałty charakteryzuje się bardzo urozmaiconą linią brzegową, z wieloma zatoczkami i cyplami, co dodaje mu niepowtarzalnego uroku. Południowa oraz zachodnia część północnego brzegu pokryta jest skarpami. Brzegi przeważnie są wysokie i stromo opadają w dół, więc nawet żaglówki o większym zanurzeniu mogą zacumować blisko brzegu. Dno akwenu jest twarde, a brzegi piaszczyste i wysokie z dużym wypłaszczeniem przy ujściu do Kanału Tałckiego po wschodniej stronie jeziora. Miejsce to idealnie nadaje się tam do kąpieli, zwłaszcza że woda jest tu wyjątkowo przejrzysta (klasa czystości I -II).

Wokół jeziora Tałty można spotkać głównie łąki, nieużytki i pola. Lasy występują tylko w niektórych miejscach na wschodnich oraz północno–zachodnich brzegach, w szczególności między miejscowością Mrówki i Skorupki, a także w pobliżu wsi Jora Wielka i na północ od Nowych Sadów. Roślinność skąpo porasta brzegi jeziora, jedynie gdzieniegdzie linia brzegowa porośnięta jest sitowiem. Tałty są zbiornikiem typu sielawowego, wędkarze mogą liczyć tutaj w szczególności na gatunki ryb takie jak: leszcz, płoć, lin, sandacz, szczupak, okoń, miętus, węgorz.

Malownicze fiordy

Tałty otaczają liczne pagórki, a brzegi wcinają się w taflę zbiornika, tworząc niezwykle malownicze zatoki: Jora i Skanał, które nazywane są „mazurskimi fiordami”. Głębokość zatoki Skanał dochodzi do 19 m i sięga do cieśniny, nad którą znajduje się kładka dla pieszych. Dalej fiord przechodzi w płyciznę, po której można brodzić. W pobliżu znajduje się pole namiotowe i kemping, gdzie można zatrzymać się na nocleg i doskonale odpocząć. Drugi odcinek zatoki Skanał tworzy raczej śródleśne jeziorko, z kilkoma rozpadającymi się pomostami dla wędkarzy. Nad zatokę Skanał można dotrzeć samochodem, na rowerze, ale również żaglówką, kajakiem czy łodzią. Czas spędzony nad tałtckim fiordem warto umilić sobie spacerem po tutejszych lasach. W okolicach półwyspu Jasna Brzezina można spotkać wiele gatunków zwierząt, np. zajęcy, kretów, wiewiórek, drapieżnych i innych rozświergotanych ptaków, a także motyli i ślimaków winniczków.

Tałty i ciekawostka przyrodnicza

Żeglując po jeziorze Tałty łatwo trafić na Zatokę i Półwysep Modliszek, które są jednym z najciekawszym miejsc w okolicy. Nazwa nie jest przypadkowa, ponieważ w tym miejscu zadomowiły się te rzadkie owady. Przybierają one często pozę, przypominającą osobę ze złożonymi do modlitwy rękoma. Modliszki znane są ze swojej drapieżności, a czasami z kanibalizmu. W tym miejscu należy obalić popularny mit, według którego każda kopulacja kończy się zjedzeniem samca przez samicę, ponieważ do takiej sytuacji dochodzi jedynie w 5 – 20% przypadków. Półwysep Modliszek jest wygodnym miejscem do cumowania żaglówek, a także uroczym kąpieliskiem.

Miejscowości wokół jeziora Tałty

Do brzegów Tałt przylegają cztery wsie oraz miejscowość letniskowa Mikołajki. Na wschodnim brzegu jeziora – pomiędzy wsią Skorupki a Mikołajkami leży wieś Tałty. Na zachodnim brzegu akwenu położona jest wieś Stare Sady, a dalej Jora Wielka. Mikołajki, leżące w sercu Pojezierza Mazurskiego, usytuowane są pomiędzy jeziorami Mikołajskim i Tałty. Pierwsza wzmianka o mieście pojawiła się w 1444 roku jako Niklasdorf. Prawa miejskie Mikołajki otrzymały w 1726 roku od króla Fryderyka Wilhelma I. Obecnie to jedna z najbardziej znanych i popularnych miejscowości wypoczynkowych w Krainie Tysiąca Jezior, która swój przydomek „ mazurskiej Wenecji” zawdzięcza przede wszystkich niezwykłym walorom przyrodniczym i krajobrazowym. Miasteczko położone jest na szlaku wodnym przebiegającym przez kilka popularnych mazurskich miejscowości, jak Węgorzewo czy Giżycko.

Aktywny wypoczynek nad Tałtami

Jezioro Tałty w połączeniu z jeziorem Ryńskim stanowi jeden szlak wodny o łącznej długości ok. 20 km. Przez zbiornik przebiega najdłuższy w Polsce szlak żeglarski Wielkich Jezior Mazurskich. Tałty stanowią łącznik pomiędzy jego północną i południową częścią. Jezioro Tałty doskonale nadaje się do samodzielnego żeglowania. Należy wówczas pamiętać, że przy wietrze, wiejącym z siłą ponad 6 stopni w skali Beauforta na Tałtach tworzą się nawet metrowej wysokości fale. Wtedy mniejsze jednostki mają zakaz żeglugi.

Chętni mogą skorzystać również z oferty Żeglugi Mazurskiej. W czasie rejsu statkiem wycieczkowym doskonale widać malowniczy krajobraz, który tworzą jeziora w otoczeniu lasów oraz bogactwo mazurskiej fauny i flory. Niezapomnianym przeżyciem z pewnością będzie rejs statkiem z Mikołajek do Giżycka przez najpiękniejsze jeziora, w szczególności Mikołajskie, Tałty, Jagodne i Niegocin oraz kanały je łączące. Dużą atrakcją są również rejsy z Mikołajek na jezioro Śniardwy – tzw. mazurskie morze.

Rowerzyści mogą podziwiać uroki jeziora Tałty podróżując jednośladami. Wokół Tałt i jeziora Ryńskiego znajduje się malownicza trasa rowerowa w formie pętli, oznaczona kolorem niebieskim. Jej długość to ok. 50 km o średnim stopniu trudności. Prowadzi drogami asfaltowymi, brukowanymi i szutrowymi. Można ją pokonać w ciągu ok. 4 godz. bez dłuższego zatrzymywania się. Oczywiście można wybrać krótsze opcje podroży rowerem – wzdłuż wschodniego lub zachodniego brzegu jeziora Tałty.

Zobacz również

• Szlak wodny Mikołajki Ryn (20km)
• Szlak wodny Giżycko Mikołajki (37.20km)
• Szlak wodny Mikołajki Pisz (25km)
• Jezioro Iławki – ciche i przepełnione harmonią
• Jezioro Bełdany

Zdjęcie we wpisie: User:Merlin, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons