Pomnik Friedricha Dewischeita w Giżykcu

Giżycko powstało w 1437 roku, a prawa miejskie otrzymało w 1612 r. Położone jest pomiędzy dwoma malowniczymi jeziorami: Niegocin i Kisajno w Krainie Wielkich Jezior mazurskich. Uważane jest za żeglarską stolicę Polski. Miasto przyciąga co roku tysiące turystów, jest popularnym centrum turystyki wodnej i tętniącym ośrodkiem kulturalnym. Tutaj znajdują się wspaniałe zabytki. Wystarczy wspomnieć pruską Twierdzę Boyen z XIX wieku, unikatowy most obrotowy na Kanale Łuczańskim czy zabytkową wieżę ciśnień z tarasem widokowym. Lista obiektów, które Giżycko oferuje turystom do jest długa. Fascynujące tropy historii wiodą nas również pod Pomnik Friedricha Dewischeita w centrum Giżycka.

Kim był Friedrich Dewischeit?

Friedrich Karl August Dewischeit był niemieckim filologiem, nauczycielem i poetą. Urodził się 5 marca 1805 roku w Królewcu, a zmarł 27 sierpnia 1884 r. w Gąbinie (niem. Gumbinnen, obecnie w obwodzie kaliningradzkim).

Friedrich Dewischeit był synem komisarza policji Johanna Jakoba. Uczył się w Królewcu: najpierw w gimnazjum, później studiował prawo, filologię niemiecką i klasyczną. Od 1829 do 1845 roku był nauczycielem w gimnazjum w Ełku, gdzie mieszkał razem z poślubioną w roku 1832 ełczanką – Idą z domu Rosenheyn. W 1830 roku wraz z innymi żakami powołał „Corps Masovia Koenigsberg” na Uniwersytecie Albertyna w Królewcu. Korpus zrzeszał studentów wywodzących się z Mazur, a jego członkowie należeli do elity intelektualnej Prus Wschodnich. Friedrich Dewischeit był typowym przedstawicielem romantyzmu, pasjonowała go muzyka i poezja. Piękno mazurskiego krajobrazu skłoniło go do skomponowania pięciu mazurskich pieśni. Najbardziej znaną jest „Dziko szumi jezioro” (pierwotnie nazywaną Pieśnią mazurskiego wędrowca). Ta pieśń stała się bardzo popularna i uważana za nieoficjalny hymn wschodniopruskich Mazur. Jej słowa napisane były oryginalnie po niemiecku oraz szybko zostały przełożone na język polski przez Polaka – ewangelika z Warszawy, Witolda Szellera, członka Komitetu Mazurskiego.

Hymn mazurski Friedricha Dewischeita przepojony jest miłością do Mazur i dbałością o odrębność kulturową mieszkańców tego regionu. Oddają to znakomicie słowa refrenu powtarzanego po każdej strofie:

O kraju ojczysty, mazurski brzegu. Niech żyją Mazury, moja ojczyzna.
Ojczyzna to nasza, te wody i las. Niech żyją Mazury, ten kraj pełen kras!

Friedrich Dewischeit był również gorliwym propagatorem sportu, będąc jednocześnie doskonałym gimnastykiem, pływakiem, łyżwiarzem, szermierzem, myśliwym i strzelcem wyborowym. W domu Dewischeita często odbywały się wieczory śpiewacze, koncerty i wieczory muzyczne, na które przyjeżdżali z dalekich stron znani artyści.

Pomnik Friedricha Dewischeita w Giżycku

W 1915 roku giżyccy rybacy, za propagowanie tożsamości narodowej i kultury Mazur, ufundowali poecie pomnik w Giżycku. Dowód uznania dla Fridricha Dewischeita jest okazałym głazem, ozdobionym jego medalionem. Z dala widać wysoki postument z wyraźną tablicą. Pomnik zaprojektował rzeźbiarz kamieniarski Bogumił Sláma z Królewca, a wykonał go jego uczeń Paul Kimritz.

Mazurscy rybacy, powracający z łowisk na Mamrach, przechodząc koło pomnika zdejmowali przed nim czapki, traktując go jako symbol pamięci o tych, którzy nie powrócili z połowów. Rybacy śpiewali przy tym pieśń skomponowaną przez Friedricha Dewischeita – Dziko szumią jeziora.

Pomnik Dewischeita został gruntownie wyremontowany przez miasto Giżycko w 1987 roku i od tego czasu znajduje się pod opieką samorządu. Z pomnika usunięto oryginalnie zapisane imiona, a do podstawy przymocowano tabliczkę z danymi biograficznymi w języku polskim.

Jak trafić do pomnika?

Pomnik Friedricha Dewischeita znajduje się przy ul. Żeromskiego 51. Nie sposób go przeoczyć spacerując lub jadąc rowerem wzdłuż Kanału Łuczańskiego od strony zamku krzyżackiego i mostu obrotowego w kierunku portu oraz mariny. Jest to ciche i przyjemne miejsce do odpoczynku, przy którym można posiedzieć i podelektować się widokiem urokliwej scenerii przy kanale. Żeglarze poruszający się łodziami po Kanale Łuczańskim w kierunku brzegów Kisajna mają również sposobność zobaczenia kamiennego pomnika Friedricha Dewischeita w Giżycku. Widać go na łuku kanału, na prawym brzegu wśród drzew, tuż przed ostatnim mostem prowadzącym na Zatokę Tracz jeziora Kisajno.

Ciekawostki

• W Ełku znajduje się brzoza Friedricha Dewischeita z tablicą pamiątkową.
• Oryginał pieśni mazurskiej „Dziko szumią jeziora”, obrazy pędzla Dewischeita oraz zdjęcia artysty i pamiątki z nim związane były eksponowane w izbie pamięci patriotycznej w Giżycku i w Twierdzy Boyen – aż do ich zniszczenia w czasie II wojny światowej.
• Mazurzy mają swoją flagę, która złożona jest z trzech równych pasów barwnych, ułożonych poziomo: jasnoniebieskiego, białego i czerwonego. Kolory te nawiązują do barw studenckiego Korpusu Masovia w Królewcu, współtworzonego przez Friedricha Dewischeita. Jej młodzi członkowie podejmowali działania integrujące mazurską społeczność, utrwalające kulturę, historię i zwyczaje Mazur. Powstała w 1829 roku flaga do dziś charakteryzuje społeczność Mazurów, której kolorystykę zapożyczono od barw rewolucji francuskiej, które symbolizowały: wierność członków organizacji (błękit), honor (biel) i umiłowanie prawa i prawdy (czerwień).

Zobacz również

• Gdzie na Mazury we dwoje? Zobacz nasze propozycje!
• Gdzie na Mazury wybrać się zimą?
• Las miejski Giżycko
• Dąb Wojciech z lasu miejskiego w Giżycku
• Zoo Safari Okrągłe
• Piramida w Rapie – jedna z najbardziej zagadkowych budowli w Polsce
• Kalska Kolumna

Mef.ellingen, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons