Ukta – ruiny mostu kolejowego w Ukcie
Niedaleko Rucianego-Nidy znajduje się urokliwa miejscowość turystyczna o nazwie Ukta, położona nad meandrującą rzeką Krutynią. Nad jej brzegiem można zobaczyć ruiny mostu kolejowego, pochodzące z XIX wieku. Pozostałości po tej okazałej konstrukcji skupia uwagę nie tylko miłośników techniki inżynieryjnej, ale także innych turystów, których przyciąga tu licznie jeden z najbardziej znanych kajakowych szlaków wodnych oraz niezwykłe krajobrazy.
Spis treści
Ukta – popularna mazurska wieś letniskowa
Ukta jest niewielką mazurską miejscowością turystyczną znajdującą się w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida. Od Rucianego-Nidy dzieli Uktę odległość około 8 km, 16 km od Mikołajek oraz 24 km od Pisza. Ukta wyróżnia się spośród wsi położonych w Krainie Tysiąca Jezior za sprawą wyjątkowej lokalizacji w samym sercu Mazurskiego Parku Krajobrazowego, nad rzeką Krutynią, wśród lasów Puszczy Piskiej. Ruiny mostu kolejowego leżą na wschód wsi, nad brzegami Krutyni, skryte w głębi lasu i otoczeniu pól.
Ukta powstała w XVIII wieku, gdy założono tu hutę szkła. Nazwa wsi została przyjęta przez staroobrzędowców, którzy przybyli tu w 1832 roku, uciekając z carskiej Rosji na tle religijnym. Ukta zawdzięcza swój rozwój powstaniu kolei w 1898 roku, która połączyła miejscowość z miastami w regionie. Wtedy też turystyka zaczęła odgrywać coraz większą rolę w życiu wsi. Obecnie Ukta jest wsią letniskową z wieloma miejscami noclegowymi, sklepami, stanicą wodną, Można tu zobaczyć również sporo prostych, drewnianych domów. W szczególności warto odwiedzić ceglany neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. W jego prezbiterium znajduje się ołtarz główny z obrazem przedstawiającym Zdjęcie z krzyża z 1754 roku.
Krótka historia mostu kolejowego w Ukcie
Pozostałości konstrukcji mostowej w Ukcie stanowią świadectwo zaawansowanej techniki inżynieryjnej oraz dbałości o rozwój transportowy Prus Wschodnich. Most nad rzeką Krutynią wybudowano w celu zapewnienia możliwości transportu kolejowego pomiędzy mazurskimi miejscowościami: Ukta, Ruciane-Nida oraz Mrągowo. Trasa, której otwarcie miało miejsce w 1898 roku, była linią kolei jednotorowej i przebiegała również przez miejscowości: Wierzbowo, Piecki i Krutyń. Powstanie tej linii kolejowej wiązało się m.in. z rozwojem gospodarczym Prus Wschodnich. Wynikało także z potrzeb militarnych całego państwa. Po linii tej odbywał się regularny ruch pasażerski oraz towarowy – aż do zakończenia II wojny światowej. W skład wybudowanej w XIX wieku stacji kolejowej Ukta wchodził budynek stacjonarny, parterowy dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym, prostokątny budynek szachulcowy służb stacyjnych oraz rozległa rampa przeładunkowa. Plac stacyjny powstał w czasie II wojny światowej, głównie na potrzeby mieszczącego się w Ukcie obozu pracy przymusowej.
Ukta – obecny stan mostu kolejowego
Niestety, podobnie jak wiele innych obiektów infrastruktury inżynieryjnej na Mazurach, także most kolejowy w Ukcie znacznie ucierpiał podczas ostatniej wojny światowej. Wycofujące się z Mazur oddziały niemieckie w 1945 roku wysadziły dwa mosty kolejowe na odcinku Mrągowo – Piecki: przed Mrągowem i w Ukcie. Wówczas linia kolejowa została zamknięta oraz częściowo rozebrana przez oddziały sowieckie. Pozostały po niej jedynie nasypy, z jednej strony wyłaniające się z lasu, z drugiej z pól.
Most kolejowy w Ukcie, który górował nad rzeką Krutynią nigdy nie został odbudowany. Pozostał w formie okazałej ruiny, dokumentującej rozwój infrastruktury transportu kolejowego Prus Wschodnich. Dostęp do zachowanej części przęsła mostu jest możliwy z wysokiego nasypu, prowadzącego od strony Rucianego-Nidy. Obecnie pozostałości konstrukcji stanowią niemałą atrakcję turystyczną, ponieważ na jednym z przęseł znajduje się punkt widokowy z barierkami ochronnymi. Obiekt można oglądać również z dołu płynąc kajakiem, gdyż przebiega tędy szlak wodny Krutyni.
Przy samym moście znajduje się pole biwakowe, którego nazwa brzmi Żelazny Most. Można tu odpocząć nad rzeką i zrelaksować się, podziwiając przy okazji pozostałości mostu.
Z poziomu rzeki
Jedną z możliwości podziwiania pozostałości po moście kolejowym w Ukcie dostarcza spływ kajakowy rzeką Krutynią. Większość masowych spływów kajakowych, zwłaszcza weekendowych, kończy się za mostem drogowym we wsi. Jednak wytrwali miłośnicy wiosłowania zapuszczają się znacznie dalej. Tuż za Uktą mijają ruiny mostu kolejowego oraz usytuowaną w spokojnym, malowniczym miejscu stanicę wodną PTTK. Dalej, po minięciu gospodarstwa położonego po lewej stronie, rozpoczyna się granica rezerwatu.
Rezerwat krajobrazowo – leśny „Krutynia Dolna” obejmuje dolny odcinek Krutyni wraz z jeziorem Gardyńskim i Malinówka oraz Dłużec. Rzeka na tym odcinku staje się kręta i zarazem szeroka (nawet do 30 m). Jej głębokość wynosi około 7 m. Dopiero po wypłynięciu z jeziora Jerzewko, rzeka zmienia się w płytką, z wolnym nurtem. Prąd niesie kajak do mostu drogowego we wsi Iznota, gdzie można zakończyć spływ lub wyruszyć z zatoki Iznockiej na wody jeziora Bełdany.
Atrakcje nieopodal Ukty
W pobliskim Wojnowie (3,5 km) warto zwiedzić klasztor staroobrzędowców z 1847 roku oraz drewnianą cerkiew prawosławną wybudowaną w latach 1922-1927. Początki klasztoru sięgają wcześniejszej dekady i wiążą się z założoną w tym miejscu małą pustelnią. Kolejny atrakcyjny punkt wyprawy możne stanowić Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie (3,7 km). W zasadzie jest to prywatny ogród zoologiczny, gdzie na obszernych wybiegach można zobaczyć z bliska zwierzęta z Syberii oraz Dalekiego Wschodu, a także rodzime gatunki rodzime (w tym rzadkie i zagrożone wyginięciem), takie jak: łosie, jelenie, koniki polskie, sarny, bobry, wydry, rysie i różne gatunki ptaków, w szczególności wodno – błotne.
